Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)
цвет, -у, М цве́це, м.
1.зб. Кветкі на раслінах і дрэвах у перыяд цвіцення.
Цвету было многа на яблыні, а яблыкаў няма.
Ліпавы ц. лечыць прастуду.
2. Час цвіцення.
Здарылася гэта, калі вішні былі ў цвеце.
3.перан., чаго. Лепшая, перадавая частка чаго-н.
Ц. моладзі.
4.перан. Росквіт сіл, гады маладосці.
Памёр у цвеце сіл.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
цвет, -ту м., прям., перен.цвет;
лі́павы ц. — ли́повый цвет;
ц. наву́кі — цвет нау́ки
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
цветм.
1.(окраска) ко́лер, -ру м.;
кра́сный цвет чырво́ны ко́лер;
хоро́ший цвет лица́ до́бры ко́лер тва́ру;
2.(цветок) обл. кве́тка, -кі ж.;
3.(цветки) собир.цвет, род. цве́ту м., мн. нет;
ли́повый цвет лі́павы цвет;
быть в цвету́ цвісці́;
4.перен. (отборочная, лучшая часть)цвет, род. цве́ту м.; краса́, -сы́ж.;
цвет нау́кицвет (краса́) наву́кі;
5.перен. (расцвет) ро́сквіт, -ту м.;
во цве́те лет у ро́сквіце гадо́ў;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
цвет1, ‑у, М цвеце, м.
1.зб. Кветкі на раслінах і дрэвах у перыяд цвіцення. Зноў наш двор пацярушаны пялёсткамі белага цвету, што асыпаецца з вішань.Брыль.Прыемна пахне агурочным цветам.Мыслівец./уперан.ужыв.Так, будзе дождж, і снег, і іней — Ніколі ж цвет жыцця не згіне.Чарнушэвіч.
2. Цвіценне; час цвіцення. Верас у самым цвеце. Заліты бледна-ліловым полымем дол, і як залатыя ўспышкі па ім — бярозкі.Навуменка.Пакідай хлеб на бабовы цвет.Прыказка.
3.перан.; чаго. Лепшая частка якога‑н. грамадства, асяроддзя. Цвет навукі. □ Ідзе эпохі новай цвет — То піянеры, акцябраты.Хведаровіч.Мы — цвет чалавецтва, мы — сілы ўздым.Дудар.
4.перан. Гады маладосці, росквіт сіл. Пытаю: хто тут пачывае? Дзяўчына можа маладая У поўным цвеце красы-сілы Сыйшла без часу да магілы?Колас.От і жыццё праходзіць, і ў самым, можна сказаць, цвеце яго .. [Агата] асталася адна.Сабаленка.
5.Абл. Кветка. Малы махаў ручкамі, цягнуўся, каб сарваць цвет, але бацька яго стрымліваў.Гурскі.
•••
Ліпавы цвет — высушаныя кветкі ліпы, якія ўжываюцца ў якасці патагоннага лякарства.
цвет2, ‑у, М цвеце, м.
Разм. Колер. Мы прасілі саломы — у ёй цвет сонца і раздолле неабсяжных палёў, якім родны былі нашы сэрцы і думкі, нашы казачныя пераходы.Лынькоў.Зімой і летам адным цветам.З нар.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
цветм
1. (надрэвах) Blüte f -, -n; Blúmen pl;
лі́павы цвет Líndenblüte f;
2.перан Blüte f;
цвет наву́кі Elíte der Wíssenschaft
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
ВО́ЧНЫ ЦВЕТ
(Anagallis),
род кветкавых раслін сям. першакветных. Каля 30 відаў. Пашыраны ў Еўропе, Зах. Азіі, Афрыцы, Паўд. Амерыцы, як занесеныя ў Паўн. Амерыцы; 1 від — у тропіках абодвух паўшар’яў. На Беларусі пераважна ў паўд. і паўд.-зах. раёнах трапляюцца зрэдку як пустазелле на палях, агародах, пустках, каля дарог вочны цвет палявы (Anagallis arvensis) і вельмі рэдка як пустазелле, а таксама на сухіх схілах і ў хмызняках вочны цвет блакітны (Anagallis foemina).
Адна-, двухгадовыя травяністыя расліны з галінастым распасцёртым ці ўзнятым сцяблом. Лісце дробнае, суцэльнае, супраціўнае, найчасцей сядзячае. Кветкі звычайна адзіночныя на доўгіх кветаножках у пазухах лістоў, з кола- або лейкападобным чырв. блакітным ці белым вяночкам. Плод — шарападобная каробачка. Лек. (мачагонны, патагонны, жаўцягонны, слабільны сродак) і ядавітыя расліны. Садовыя формы некаторых відаў (напр., гібрыдная буйнакветная Anagallis grandiflora) вырошчваюць як дэкаратыўныя.
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
Бабін цвет ’расліна Plantago major L., трыпутнік вялікі’ (Кіс.). Паколькі іншыя назвы расліны бабка (гл.) звязваюцца з прасл. абазначэннем жанчыны — baba, babъka (ба́бка ’лекі баб-знахарак’), то і гэты выраз, відаць, такога ж паходжання (бабін цвет ’кветка, цвет бабы-знахаркі’). Параўн. чэш.babí list (Махэк, Jména rostl., 218). Гл. Краўчук, БЛ, 1974, 6, 67.