хвата́цца, -а́юся, -а́ешся, -а́ецца; незак. (разм.).

Тое, што і хапацца.

|| зак. хваці́цца, хвачу́ся, хва́цішся, хва́ціцца.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

хвата́цца

дзеяслоў, непераходны, незакончанае трыванне, зваротны, 1-е спражэнне

Цяперашні час
адз. мн.
1-я ас. хвата́юся хвата́емся
2-я ас. хвата́ешся хвата́ецеся
3-я ас. хвата́ецца хвата́юцца
Прошлы час
м. хвата́ўся хвата́ліся
ж. хвата́лася
н. хвата́лася
Загадны лад
2-я ас. хвата́йся хвата́йцеся
Дзеепрыслоўе
цяп. час хвата́ючыся

Крыніцы: dzsl2007, krapivabr2012, piskunou2012, sbm2012, tsblm1996, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)

хвата́цца несов., см. хапа́цца

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

хвата́цца, ‑аюся, ‑аешся, ‑аецца; незак.

Разм. Тое, што і хапацца. [Боганчык] бег, угрэўшыся, як у лазні, расшпіліў сарочку і хватаўся ў дзве рукі за грудзі. Пташнікаў.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

Пахва́т ’месца, якое часта трывожыцца’ (КЭС, лаг.). Не зусім ясная семантыка. Да па‑ (< прасл. po‑) са значэннем паступовасці і шматразовасці дзеяння і хватацца ’хапацца’ < прасл. xvatati, якое з su̯e‑ > svojь > свой (гл.).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

жыво́т, -вата́, М -ваце́, мн. -ваты́, -вато́ў, м.

1. Частка цела ў чалавека і жывёл, у якой размешчаны органы стрававання.

Боль у жываце.

2. Страўнік, кішэчнік (разм.).

Купіць лякарства ад жывата.

Благому жывату і пірог шкодзіць (прыказка).

◊

Жывот падцягнула (безас.) — захацелася есці.

Качацца жыватом (разм.) — хварэць на жывот.

Падарваць жывот (жываты) са смеху — моцна смяяцца, аж заходзіцца.

Плячысты на жывот (жарт.) — ахвотнік паесці.

Хватацца за жывот — смяяцца да знямогі.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

grip​2 [grɪp] v.

1. сціска́ць; хапа́ць; хапа́цца; хвата́ць; хвата́цца;

He gripped my hand. Ён сціснуў мне руку.

2. aхапі́ць, захапі́ць (перан.);

Fear gripped them. Iх ахапіў страх;

The violinist gripped the audience. Ігра скрыпача захапіла слухачоў.

Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)

хвата́ться несов., прям., перен. хапа́цца, хвата́цца;

◊

хвата́ться за́ голову хапа́цца за галаву́;

утопа́ющий и за соло́минку хвата́ется посл. калі́ то́пішся, і за бры́тву (меч) ухо́пішся.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

жыво́т, -вата́ м. живо́т;

◊ падарва́ць ж. (жываты́) са сме́ху — надорва́ть живо́т (животы́) со сме́ху;

ж. падцягну́ла — безл. живо́т подвело́;

кача́цца (з) жывато́м — ката́ться от бо́ли в животе́;

хвата́цца за ж. — хвата́ться за животы́ (живо́тики);

плячы́сты на ж. — люби́тель пое́сть

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

бок м.

1. (род. бо́ку) м., в разн. знач. сторона́ ж.;

дада́тны б. спра́вы — положи́тельная сторона́ де́ла;

дзя́дзька з бо́ку ма́ці — дя́дя со стороны́ ма́тери;

з бо́ку лепш віда́ць — со стороны́ видне́е;

пайсці́ ў ро́зныя бакі́ — пойти́ в ра́зные сто́роны;

перамо́га на на́шым баку́ — побе́да на на́шей стороне́;

во́нкавы бок матэ́рыі — лицева́я сторона́ мате́рии;

паўднёвы б. ле́су — ю́жная сторона́ ле́са;

спрэ́чкі бако́ў у судзе́ — пре́ния сторо́н в суде́;

2. (род. бо́ка) (туловища) бок;

б. балі́ць — бок боли́т;

3. (род. бо́ка) (крыши) скат;

○ ле́вы б. — изна́нка;

дагаво́рныя бакі́ — догова́ривающиеся сто́роны;

◊ пры бо́ку — (о запряжке лошадей) в пристя́жку;

пад бо́кам — под бо́ком (ря́дом);

на баку́ — на стороне́;

узя́цца ў бо́кі — подбоче́ниться;

усё на б. — всё в сто́рону;

з аднаго́ бо́ку — с одно́й стороны́;

бо́кі рваць — ката́ться со́ сме́ху;

хвата́цца за бакі́ (бо́кі) — хвата́ться за животы́ (живо́тики);

б. у б. — бок о бок;

заста́цца ў баку́ — оста́ться в стороне́;

праз б. вы́лезці — бо́ком вы́йти, отозва́ться, отрыгну́ться;

з бо́ку — (каго, чаго) со стороны́ (кого, чего);

узя́ць за бакі́ — взять за бока́;

быць (стая́ць) у баку́ — быть (стоя́ть) в стороне́, быть не у дел;

падысці́ не з таго́ бо́ку — подойти́ не с той стороны́;

схіля́ць на свой б. — склоня́ть на свою́ сто́рону;

не глядзе́ць ні бо́ка, ні во́ка — почём зря;

на ўсе чаты́ры бакі́ — на все четы́ре сто́роны;

адле́жваць бакі́ — отле́живать бока́;

ценявы́ б. — тенева́я сторона́;

адваро́тны б. медаля́ — оборо́тная сторона́ меда́ли;

ляжа́ць на баку́ — лежа́ть на боку́;

стаць на б. — (каго, чый) стать на сто́рону (кого, чью), приня́ть сто́рону (кого, чью);

бра́цца ў бо́кі — подбоче́ниваться;

ні да бо́ка ні да во́ка — ни к селу́ ни к го́роду;

не дагле́дзіш во́кам — запла́ціш бо́кам — посл. не догляди́шь о́ком — запла́тишь бо́ком

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)