Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)
халасты́¹, -а́я, -о́е.
1. Нежанаты.
Х. мужчына.
2. Уласцівы нежанатаму чалавеку.
Халастое жыццё.
3. Які складаецца з халасцякоў.
Халастая кампанія.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
халасты́², -а́я, -о́е.
1. Не звязаны з выкананнем карыснай работы, не рабочы.
Матор працаваў на халастых абаротах.
Змагацца з халастым прабегам машын.
2. Не здольны паразіць цэль; не баявы (пра патрон, стральбу і пад.).
Х. выстрал.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
халасты́в разн. знач. холосто́й;
х. чалаве́к — холосто́й челове́к;
~то́е жыццё — холоста́я жизнь;
х. ход машы́ны — холосто́й ход маши́ны;
х. патро́н — холосто́й патро́н;
◊ на ~ты́м хаду́ — на холосто́м ходу́
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
халасты́, ‑ая, ‑ое.
1. Які не ўступіў у шлюб, нежанаты (пра мужчыну). Наш сусед, выкладчык музыкі ў інтэрнаце і кіраўнік самадзейнасці ўсіх навакольных устаноў і арганізацый, халасты хлопец гадоў пад сорак, амаль не даваў знаць аб сваім існаванні.Радкевіч.[Паліна:] Ты — дзяцюк халасты, а ў мяне тут — сям’я, Муж...Куляшоў.// Які складаецца з халасцякоў. Халастая кампанія.// Уласцівы халасцяку, халасцякам. Халастое жыццё. □ «Лёталі ў космас? Час і дзень. У халастым, а ці ў жанатым стане?»Барадулін.
2. Які не прыводзіць у рух механізма, машыны; не рабочы. Халастыя абароты. □ Як шалёны, завыў матор — задняе кола, згубіўшы счапленне з грунтам, засвістала на халастым хаду.Краўчанка.// Не звязаны з выкананнем карыснай работы. Халасты перагон вагонаў. □ Да мінімуму зведзены прастоі, халастыя прабегі. Механізатары змагаюцца за кожную мінуту рабочага часу.«Звязда».
3. Не здольны наравіць цэль; не баявы (пра стральбу). Не быў апошні выстрал халастым, Галовы склалі каты пад кусты... А я без памяці ляжаў на мяккім доле.А. Астапенка.— На граніцы, Ягорка, халастымі патронамі не страляюць.Шыловіч.// Які не мае кулі, шроту. Халасты зарад.
•••
На халастым хаду — упустую, марна.
Халасты прабег — пра транспарт, які ходзіць паражняком.
Халасты стрэл — пра бескарыснае дзеянне.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
халасты́
1. (чалавек) lédig, únverheiratet;
2.тэх leer, Leer-; blind, Blind-;
халасты́ ход Léerlauf m -(e)s; вайскхаласты́ патро́н Plátzpatrone f -, -n;
халасты́ зара́д blínde Ládung;
халасты́ стрэл Blíndschuss m -es, -schüsse
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)