«Вестник Главного комитета Союза офицеров армии и флота» (газ.) 3/50

Беларуская Савецкая Энцыклапедыя (1969—76, паказальнікі; правапіс да 2008 г., часткова)

матро́с, ‑а, м.

Марак, які не адносіцца да каманднага саставу; радавы флота.

[Гал. matroos.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

мі́чманка, ‑і, ДМ ‑нцы; Р мн. ‑нак; ж.

Разм. Форменная шапка з казырком, якую носяць асобы малодшага і старшага каманднага саставу флота, а таксама цывільная шапка падобнай формы. А тут якраз Сашка заявіўся. Не ў мічманцы, а ў марской бесказырцы. Гроднеў.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

АРКНЕ́ЙСКІЯ АСТРАВЫ́ (Orkney Islands, архіпелаг у Атлантычным ак. каля паўн. ўзбярэжжа Шатландыі; тэр. Вялікабрытаніі. Каля 70 а-воў, самы вялікі — в-аў Мэйнлэнд. Пл. каля 1000 км². Выш. да 477 м. Фіёрды, азёры. Лугі, верасоўнікі. Авечкагадоўля. Рыбалоўства. Ткацтва. Нафтавы тэрмінал Паўночнага мора. Гал. парты Керкуол, Флота.

т. 1, с. 479

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

Матрос ’радавы флота’ (ТСБМ). З рус. матрос (Крукоўскі, Уплыў, 83), якое (у форме матрозъ — 1697 г.) праз гал. matroos (мн. л. matrozen) было запазычана з франц. matelot < с.-нідэрл. matten‑noot, maatgenoot ’тс’ (Фасмер, 2, 583). Сюды ж матроска ’кофта’ (Сцяц.), ’блуза матроса з адкладным каўняром’, ’жаночая ці дзіцячая блуза такога ж крою’, ’бесказырка’ (ТСБМ, Жд. 1), матрасня́ ’матросы’ (Нар. Гом.).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

ГА́НГУЦКІ БОЙ 1714,

баявыя дзеянні на Балт. моры каля п-ва Гангут (цяпер Ханка) паміж рас. і швед. флатамі 7.8.1714 у Паўночную вайну 1700—21. Летам 1714 рас. вёславы (галерны) флот (99 галер і скампавей, 15 тыс. чал. дэсанта) пад камандаваннем ген.-адм. Ф.М.Апраксіна, накіраваны з Кранштата для ўзмацнення гарнізона ў г. Аба (сучасны Турку, Фінляндыя), сустрэў каля ўсх. ўзбярэжжа Гангута швед. флот (15 лінейных і 2 бамбардзірскія караблі, 3 фрэгаты, атрад вёславых суднаў) на чале з віцэ-адм. Г.Ватрангам. Бакі занялі баявыя пазіцыі. 7 жн. рас. авангард з 23 скампавей (усяго каля 3500 чал., 160 гармат) на чале з ген.-лейт. А.А.Вейдэ (фактычна кіраваў Пётр І) каля 15 гадз атакаваў атрад швед. контр-адм. Н.Эрэншэльда (1 фрэгат, 6 галер і 3 шхерботы; каля 900 чал., 116 гармат) і ў выніку жорсткага абардажнага бою авалодаў швед. караблямі. 8 жн. эскадра Ватранга пакінула Гангут і пайшла да Аландскіх а-воў. Шведы страцілі 10 караблёў, 711 чал. забітымі і параненымі, 237 палоннымі (у т. л. Эрэншэльд), расіяне — 1 галеру і 456 чалавек. Гангуцкі. бой быў першай буйной перамогай маладога рас. флоту. Усе яго ўдзельнікі ўзнаг. спец. медалямі, цар атрымаў званне віцэ-адмірала. У гонар рас. маракоў, што загінулі, у 1871 у Рылакс-фіёрдзе пастаўлены помнік.

Літ.:

Филимошин М. Первая победа русского регулярного флота // Военно-ист. журн. 1984. № 8.

У.Я.Калаткоў.

т. 5, с. 21

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

ГРАМАДЗЯ́НСКАЯ ВАЙНА́ Ў ЗША 1861—65,

Сецэсійная вайна, Другая Амерыканская рэвалюцыя, узброены канфлікт паміж паўд. і паўн. штатамі ЗША. Выклікана абвастрэннем у 1850-я г. праблемы рабства неграў (узбр. барацьба паміж фермерамі і плантатарамі-рабаўладальнікамі за свабодныя землі ў Канзасе, узмацненне абаліцыянізму, у т. л. паўстанне Дж.Браўна і інш.). Непасрэдная прычына — рэакцыя рабаўладальнікаў паўд. штатаў на выбранне прэзідэнтам ЗША кандыдата ад Рэсп. партыі (засн. ў 1854) А.Лінкальна, які выступаў супраць рабства. Убачыўшы ў гэтым пагрозу свайму панаванню ў федэральных органах улады (плантатары належалі да Дэмакр. партыі) і існаванню сістэмы рабства ў краіне, улады штатаў Паўд. Караліна, Місісіпі, Фларыда, Алабама, Джорджыя, Луізіяна, Тэхас у канцы 1860 — пач. 1861 па чарзе здзейснілі сецэсію (аддзяленне) ад амер. федэрацыі. Гэтыя рабаўладальніцкія штаты ў лют. 1861 у г. Мантгомеры ўтварылі Канфедэрацыю (з 20.7.1861 яе сталіца г. Рычманд) на чале з прэзідэнтам Дж.Дэвісам, у крас.чэрв. 1861 да яе далучыліся Віргінія, Арканзас, Паўн. Караліна, Тэнесі — усяго 11 з 34 штатаў ЗША. Паводле прынятай у Канфедэрацыі канстытуцыі асновай яе эканам. і паліт. ладу абвешчана рабства. Пры садзейнічанні ўрада прэзідэнта ЗША Дж.Б’юкенена ў перыяд паміж выбраннем (6.11.1860) і ўступленнем на пасаду Лінкальна (4.3.1861) сецэсіяністам перададзена 500 тыс. ружжаў, 15 тыс. з 16 367 федэральных вайскоўцаў адпраўлены далёка на Захад. 12—14.4.1861 сецэсіяністы абстралялі стратэг. федэральны форт Самтэр каля г. Чарлстан і прымусілі капітуляваць яго гарнізон. 15.4.1861 Лінкальн абвясціў паўд. штата мяцежнымі і прызваў 75 тыс. добраахвотнікаў (усяго за час вайны амаль 2,9 млн. чал.), 19 і 27 крас. распарадзіўся аб марской блакадзе ўзбярэжжа Канфедэрацыі. На 1-м (т.зв. канстытуцыйным) этапе вайны (1861—62), калі асн. баявыя дзеянні разгарнуліся на тэр. штата Віргінія на напрамку Вашынгтон—Рычманд, паўночнікі з-за недахопу сіл не здолелі акружыць тэр. Канфедэрацыі і прымусіць мяцежнікаў да міру (план «Анаконда»). Яны недаацанілі праціўніка (6.3.1861 Дэвіс прызваў 100 тыс. добраахвотнікаў, за вайну — 1,9 млн. чал.), дзейнічалі недастаткова рашуча і пацярпелі буйныя паражэнні каля Манасаса (21.7 і 30.8.1861), Фрэдэрыксберга (11—13.12.1862) і інш. На З і Пд у даліне Місісіпі федэральныя часці пад камандаваннем генералаў У.Гранта і Б.Батлера ва ўзаемадзеянні з эскадрай камадора Д.Фарагута вясной 1862 занялі Мемфіс, Карынф і Новы Арлеан. Пад уплывам радыкальных рэспубліканцаў, хваляванняў на фронце і ў тыле ўрад Лінкальна ў 1862 выдаў білі аб канфіскацыі маёмасці мяцежнікаў, пакаранні смерцю за здраду ЗША, Гомстэд-акт, пракламацыю аб вызваленні рабоў у мяцежных штатах (з 1.1.1863). У ходзе 2-га этапа (1863—65) федэральныя ўзбр. сілы, у складзе якіх ваявала нямала рабочых, фермераў, імігрантаў (немцы, ірландцы, італьянцы, венгры, палякі, рускія, канадцы, кітайцы і інш.), сацыялістаў (гл. І.Вейдэмеер), папоўнены таксама неграмі (186 тыс. чал., яшчэ 250 тыс. у тылавых часцях). Пасля бітваў каля Гетысберга (1—3.7.1863) і Чатанугі (23—25.11.1863), авалодання ключавым портам Віксберг на Місісіпі (4.7.1863) ваен. ініцыятыва перайшла да федэральнага боку. У 1863 у Сан-Францыска і Нью-Йорк 2 эскадры накіравала Расія, якая з часоў Крымскай вайны 1853—56 сапернічала з Вялікабрытаніяй і Францыяй (апошнія падтрымлівалі мяцежнікаў). Гэта садзейнічала ўзмацненню міжнар. пазіцый урада Лінкальна. У выніку наступлення (пачалося ў маі 1864) паводле распрацаванага Грантам (з сак. 1864 галоўнакаманд.) ген. плана, асабліва т.зв. «маршу да мора» цераз тэр. штата Джорджыя, федэральныя арміі расчлянілі тэр. Канфедэрацыі, 3.4.1865 занялі Рычманд. 9.4.1865 у пас. Апаматакс галоўнакаманд. мяцежнікаў ген. Р.Лі падпісаў акт аб капітуляцыі. Рэшткі ўзбр. сіл Канфедэрацыі супраціўляліся да 2.6.1865. Грамадз. вайна была найб. кровапралітнай у гісторыі ЗША (з абодвух бакоў загінула каля 620 тыс. чал.). У выніку перамогі паўночнікаў у гэтай вайне, якая была 1-й фазай другой Амер. рэвалюцыі (2-я фаза — Рэканструкцыя Поўдня 1865—77), адноўлена ў былым складзе штатаў дзяржава, ліквідавана рабства неграў, вырашана зямельнае пытанне. Гл. таксама «Алабама», Манітор.

Літ.:

Бурин С.Н. На полях сражений гражданской войны в США. М., 1988;

Фонер Э. Рабство, гражданская война и реконструкция: новейшая историография // Новая и новейшая история. 1991. № 6;

Арсеньев В. Американская экспедиция русского флота в 1863—1864 гг. // Морской сб. 1995. № 1.

У.Я.Калаткоў.

т. 5, с. 394

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

министе́рство міністэ́рства, -ва ср.;

Министе́рство авиацио́нной промы́шленности Міністэ́рства авіяцы́йнай прамысло́васці;

Министе́рство автомоби́льного и сельскохозя́йственного машинострое́ния Міністэ́рства аўтамабі́льнага і сельскагаспада́рчага машынабудава́ння;

Министе́рство а́томной энерге́тики и промы́шленности Міністэ́рства а́тамнай энерге́тыкі і прамысло́васці;

Министе́рство вне́шних экономи́ческих свя́зей Міністэ́рства зне́шніх эканамі́чных су́вязей;

Министе́рство вну́тренних дел Міністэ́рства ўну́траных спраў;

Министе́рство водохозя́йственного строи́тельства Міністэ́рства водагаспада́рчага будаўні́цтва;

Министе́рство геоло́гии Міністэ́рства геало́гіі;

Министе́рство гражда́нской авиа́ции Міністэ́рства грамадзя́нскай авія́цыі;

Министе́рство здравоохране́ния Міністэ́рства ахо́вы здаро́ўя;

Министе́рство иностра́нных дел Міністэ́рства заме́жных спраў;

Министе́рство культу́ры Міністэ́рства культу́ры;

Министе́рство лесно́й промы́шленности Міністэ́рства лясно́й прамысло́васці;

Министе́рство медици́нской промы́шленности Міністэ́рства медыцы́нскай прамысло́васці;

Министе́рство монта́жных и специа́льных строи́тельных рабо́т Міністэ́рства манта́жных і спецыя́льных будаўні́чых рабо́т;

Министе́рство металлурги́и Міністэ́рства металу́ргіі;

Министе́рство морско́го фло́та Міністэ́рства марско́га фло́ту;

Министе́рство нефтяно́й и га́зовой промы́шленности Міністэ́рства на́фтавай і га́завай прамысло́васці;

Министе́рство оборо́нной промы́шленности Міністэ́рства абаро́ннай прамысло́васці;

Министе́рство оборо́ны Міністэ́рства абаро́ны;

Министе́рство о́бщего машинострое́ния Міністэ́рства агу́льнага машынабудава́ння;

Министе́рство путе́й сообще́ния Міністэ́рства шляхо́ў зно́сін;

Министе́рство радиопромы́шленности Міністэ́рства радыёпрамысло́васці;

Министе́рство ры́бного хозя́йства Міністэ́рства ры́бнай гаспада́ркі;

Министе́рство свя́зи Міністэ́рства су́вязі;

Министе́рство станкострои́тельной и инструмента́льной промы́шленности Міністэ́рства станкабудаўні́чай і інструмента́льнай прамысло́васці;

Министе́рство строи́тельства предприя́тий нефтяно́й и га́зовой промы́шленности Міністэ́рства будаўні́цтва прадпрые́мстваў на́фтавай і га́завай прамысло́васці;

Министе́рство судострои́тельной промы́шленности Міністэ́рства суднабудаўні́чай прамысло́васці;

Министе́рство торго́вли Міністэ́рства га́ндлю;

Министе́рство тра́нспортного строи́тельства Міністэ́рства тра́нспартнага будаўні́цтва;

Министе́рство тяжёлого машинострое́ния Міністэ́рства ця́жкага машынабудава́ння;

Министе́рство у́гольной промы́шленности Міністэ́рства ву́гальнай прамысло́васці;

Министе́рство фина́нсов Міністэ́рства фіна́нсаў;

Министе́рство хими́ческой и нефтя́ной промы́шленности Міністэ́рства хімі́чнай і на́фтавай прамысло́васці;

Министе́рство электро́нной промы́шленности Міністэ́рства электро́ннай прамысло́васці;

Министе́рство электротехни́ческой промы́шленности и приборострое́ния Міністэ́рства электратэхні́чнай прамысло́васці і прыборабудава́ння;

Министе́рство энерге́тики и электрифика́ции Міністэ́рства энерге́тыкі і электрыфіка́цыі;

Министе́рство юсти́ции Міністэ́рства юсты́цыі.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

меда́ль ж. меда́ль, -ля́ м.;

меда́ль «Золота́я Звезда́» меда́ль «Залата́я Зо́рка»;

меда́ль «Серп и Мо́лот» меда́ль «Серп і Мо́лат»;

меда́ль «За боевы́е заслу́ги» меда́ль «За баявы́я заслу́гі»;

меда́ль «За отва́гу» меда́ль «За адва́гу»;

меда́ль «За трудову́ю до́блесть» меда́ль «За працо́ўную до́блесць»;

меда́ль «За трудово́е отли́чие» меда́ль «За працо́ўную адзна́ку»;

меда́ль «За оборо́ну Ленингра́да» меда́ль «За абаро́ну Ленінгра́да»;

меда́ль «За оборо́ну Москвы́» меда́ль «За абаро́ну Масквы́»;

меда́ль «За оборо́ну Оде́ссы» меда́ль «За абаро́ну Адэ́сы»;

меда́ль «За оборо́ну Севасто́поля» меда́ль «За абаро́ну Севасто́паля»;

меда́ль «За оборо́ну Сталингра́да» меда́ль «За абаро́ну Сталінгра́да»;

меда́ль «За оборо́ну Ки́ева» меда́ль «За абаро́ну Кі́ева»;

меда́ль «За оборо́ну Кавка́за» меда́ль «За абаро́ну Каўка́за»;

меда́ль «За оборо́ну Сове́тского Заполя́рья» меда́ль «За абаро́ну Саве́цкага Запаля́р’я»;

«Меда́ль матери́нства» 1-й и 2-й степене́й «Меда́ль мацяры́нства» 1-й і 2-й ступе́ней;

меда́ль Нахи́мова меда́ль Нахі́мава;

меда́ль Ушако́ва меда́ль Ушако́ва;

меда́ль «За взя́тие Берли́на» меда́ль «За ўзя́цце Берлі́на»;

меда́ль «За взя́тие Будапе́шта» меда́ль «За ўзя́цце Будапе́шта»;

меда́ль «За взя́тие Ве́ны» меда́ль «За ўзя́цце Ве́ны»;

меда́ль «За взя́тие Кёнигсбе́рга» меда́ль «За ўзя́цце Кёнігсбе́рга»;

меда́ль «За освобожде́ние Белгра́да» меда́ль «За вызвале́нне Бялгра́да»;

меда́ль «За освобожде́ние Варша́вы» меда́ль «За вызвале́нне Варша́вы»;

меда́ль «За освобожде́ние Пра́ги» меда́ль «За вызвале́нне Пра́гі»;

меда́ль «За побе́ду над Герма́нией в Вели́кой Оте́чественной войне́ 1941—1945 гг.» меда́ль «За перамо́гу над Герма́ніяй у Вялі́кай Айчы́ннай вайне́ 1941—1945 гг.»;

меда́ль «За до́блестный труд в Вели́кой Оте́чественной войне́ 1941—1945 гг.» меда́ль «За до́блесную пра́цу ў Вялі́кай Айчы́ннай вайне́ 1941—1945 гг.»;

меда́ль «За побе́ду над Япо́нией» меда́ль «За перамо́гу над Япо́ніяй»;

меда́ль «Партиза́ну Оте́чественной войны́» 1-й и 2-й степене́й меда́ль «Партыза́ну Айчы́ннай вайны́» 1-й і 2-й ступе́ней;

меда́ль «За восстановле́ние у́гольных шахт Донба́сса» меда́ль «За аднаўле́нне ву́гальных шахт Данба́са»;

меда́ль «В па́мять 800-ле́тия Москвы́» меда́ль «У памя́ць 800-го́ддзя Масквы́»;

меда́ль «В па́мять 300-ле́тия воссоедине́ния Украи́ны с Росси́ей» меда́ль «У па́мяць 300-го́ддзя ўз’ядна́ння Украі́ны з Расі́яй»;

меда́ль «XX лет Рабо́че-Крестья́нской Кра́сной А́рмии» меда́ль «XX гадо́ў Рабо́ча-Сяля́нскай Чырво́най А́рміі»;

меда́ль «За освое́ние цели́нных земе́ль» меда́ль «За асвае́нне цалі́нных зяме́ль»;

меда́ль «За отва́гу на пожа́ре» меда́ль «За адва́гу на пажа́ры»;

меда́ль «За отли́чие в охра́не госуда́рственной грани́цы СССР» меда́ль «За адзна́ку ў ахо́ве дзяржа́ўнай грані́цы СССР»;

меда́ль «За отли́чную слу́жбу по охра́не обще́ственного поря́дка» меда́ль «За выда́тную слу́жбу па ахо́ве грама́дскага пара́дку»;

меда́ль «За спасе́ние утопа́ющих» меда́ль «За выратава́нне тапе́льцаў»;

меда́ль «30 лет Сове́тской А́рмии и Фло́та» меда́ль «30 гадо́ў Саве́цкай А́рміі і Фло́ту»;

меда́ль «40 лет Вооружённых Сил СССР» меда́ль «40 гадо́ў Узбро́еных Сіл СССР»;

меда́ль «50 лет Вооружённых Сил СССР» меда́ль «50 гадо́ў Узбро́еных Сіл СССР»;

меда́ль «За до́блестный труд (За во́инскую до́блесть)» меда́ль «За до́блесную пра́цу (За во́інскую до́блесць)»;

меда́ль «Два́дцать лет побе́ды в Вели́кой Оте́чественной войне́ 1941—1945 гг.» меда́ль «Два́ццаць гадо́ў перамо́гі ў Вялі́кай Айчы́ннай вайне́ 1941—1945 гг.»;

меда́ль «За восстановле́ние предприя́тий чёрной металлу́рги́и Ю́га» меда́ль «За аднаўле́нне прадпрые́мстваў чо́рнай металу́ргіі По́ўдня»;

меда́ль «В па́мять 250-ле́тия Ленингра́да» ме́даль «У па́мяць 250-го́ддзя Ленінгра́да»;

меда́ль «Ветера́н труда́» меда́ль «Ветэра́н пра́цы»;

меда́ль «За преобразова́ние Нечернозе́мья РСФСР» меда́ль «За пераўтварэ́нне Нечарназе́м’я РСФСР»;

меда́ль «60 лет Вооружённых Сил СССР» меда́ль «60 гадо́ў Узбро́еных Сіл СССР»;

меда́ль «Три́дцать лет побе́ды в Вели́кой Оте́чественной войне́ 1941—1945 гг.» меда́ль «Тры́ццаць гадо́ў перамо́гі ў Вялі́кай Айчы́ннай вайне́ 1941—1945 гг.»;

меда́ль «За отли́чие в во́инской слу́жбе» 1-й и 2-й степене́й меда́ль «За адзна́ку ў во́інскай слу́жбе» 1-й і 2-й ступе́ней;

меда́ль «Ветера́н Вооружённых Сил СССР» меда́ль «Ветэра́н Узбро́еных Сіл СССР»;

меда́ль «За строи́тельство Байка́ло-Аму́рской магистра́ли» меда́ль «За будаўні́цтва Байка́ла-Аму́рскай магістра́лі»;

меда́ль «За освое́ние недр и разви́тие нефтега́зового ко́мплекса За́падной Сиби́ри» меда́ль «За асвае́нне не́траў і развіццё нафтага́завага ко́мплексу Захо́дняй Сібі́ры»;

меда́ль «Со́рок лет побе́ды в Вели́кой Оте́чественной войне́ 1941—1945 гг. меда́ль «Со́рак гадо́ў перамо́гі ў Вялі́кай Айчы́ннай вайне́ 1941—1945 гг.»;

меда́льный меда́льны.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

меда́ль, -ля́ м. меда́ль ж.;

м. «Залата́я Зо́рка» — меда́ль «Золота́я Звезда́»;

м. «Серп і Мо́лат» — меда́ль «Серп и Мо́лот»;

м. «За баявы́я заслу́гі» — меда́ль «За боевы́е заслу́ги»;

м. «За адва́гу» — меда́ль «За отва́гу»;

м. «За працо́ўную до́блесць» — меда́ль «За трудову́ю до́блесть»;

м. «За працо́ўную адзна́ку» — меда́ль «За трудово́е отли́чие»;

м. «За абаро́ну Ленінгра́да» — меда́ль «За оборо́ну Ленингра́да»;

м. «За абаро́ну Масквы́» — меда́ль «За оборо́ну Москвы́»;

м. «За абаро́ну Адэ́сы» — меда́ль «За оборо́ну Оде́ссы»;

м. «За абаро́ну Севасто́паля» — меда́ль «За оборо́ну Севасто́поля»;

м. «За абаро́ну Сталінгра́да» — меда́ль «За оборо́ну Сталингра́да»;

м. «За абаро́ну Кі́ева» — меда́ль «За оборо́ну Ки́ева»;

м. «За абаро́ну Каўка́за» — меда́ль «За оборо́ну Кавка́за»;

м. «За абаро́ну Саве́цкага Запаля́р’я» — меда́ль «За оборо́ну Сове́тского Заполя́рья»;

«М. мацяры́нства» 1‑й і 2‑й ступе́ней — «Меда́ль матери́нства» 1‑й и 2‑й степене́й;

м. Нахі́мава — меда́ль Нахи́мова;

м. Ушако́ва — меда́ль Ушако́ва;

м. «За ўзя́цце Берлі́на» — меда́ль «За взя́тие Берли́на»;

м. «За ўзя́цце Будапе́шта» — меда́ль «За взя́тие Будапе́шта»;

м. «За ўзя́цце Ве́ны» — меда́ль «За взя́тие Ве́ны»;

м. «За ўзя́цце Кёнігсбе́рга» — меда́ль «За взя́тие Кёнигсбе́рга»;

м. «За вызвале́нне Бялгра́да» — меда́ль «За освобожде́ние Белгра́да»;

м. «За вызвале́нне Варша́вы» — меда́ль «За освобожде́ние Варша́вы»;

м. «За вызвале́нне Пра́гі» — меда́ль «За освобожде́ние Пра́ги»;

м. «За перамо́гу над Герма́ніяй у Вялі́кай Айчы́ннай вайне́ 1941-1945 гг.» — меда́ль «За побе́ду над Герма́нией в Вели́кой Оте́чественной войне́ 1941-1945 гг.»;

м. «За до́блесную пра́цу ў Вялі́кай Айчы́ннай вайне́ 1941-1945 гг.» — меда́ль «За до́блестный труд в Вели́кой Оте́чественной войне́ 1941-1945 гг.»;

м. «За перамо́гу над Япо́ніяй» — меда́ль «За побе́ду над Япо́нией»;

м. «Партыза́ну Айчы́ннай вайны́» 1‑й і 2‑й ступе́ней — меда́ль «Партиза́ну Оте́чественной войны́» 1‑й и 2‑й степене́й;

м. «За аднаўле́нне ву́гальных шахт Данба́са» — меда́ль «За восстановле́ние у́гольных шахт Донба́сса»;

м. «У па́мяць 800‑го́ддзя Масквы́» — меда́ль «В па́мять 800‑ле́тия Москвы́»;

м. «У па́мяць 300‑го́ддзя ўз’ядна́ння Украі́ны з Расі́яй» — меда́ль «В па́мять 300‑ле́тия воссоедине́ния Украи́ны с Росси́ей»;

м. «XX гадо́ў Рабо́ча-Сяля́нскай Чырво́най А́рміі» — меда́ль «XX лет Рабо́че-Крестья́нской Кра́сной А́рмии»;

м. «За асвае́нне цалі́нных зяме́ль» — меда́ль «За освое́ние цели́нных земе́ль»;

м. «За адва́гу на пажа́ры» — меда́ль «За отва́гу на пожа́ре»;

м. «За адзна́ку ў ахо́ве дзяржа́ўнай грані́цы СССР» — меда́ль «За отли́чие в охра́не госуда́рственной грани́цы СССР»;

м. «За выда́тную слу́жбу па ахо́ве грама́дскага пара́дку» — меда́ль «За отли́чную слу́жбу по охра́не обще́ственного поря́дка»;

м. «За выратава́нне тапе́льцаў» — меда́ль «За спасе́ние утопа́ющих»;

м. «30 гадо́ў Саве́цкай А́рміі і Фло́ту» — меда́ль «30 лет Сове́тской А́рмии и Фло́та»;

м. «40 гадо́ў Узбро́еных Сіл СССР» — меда́ль «40 лет Вооружённых Сил СССР»;

м. «50 гадо́ў Узбро́еных Сіл СССР» — меда́ль «50 лет Вооружённых Сил СССР»;

м. «За до́блесную пра́цу (За во́інскую до́блесць). У азнаменава́нне 100‑го́ддзя з дня нараджэ́ння Уладзі́міра Ільіча́ Ле́ніна» — меда́ль «За до́блестный труд (За во́инскую до́блесть). В ознаменова́ние 100‑ле́тия со дня рожде́ния Влади́мира Ильича́ Ле́нина»;

м. «Два́ццаць гадо́ў перамо́гі ў Вялі́кай Айчы́ннай вайне́ 1941-1945 гг.» — меда́ль «Два́дцать лет побе́ды в Вели́кой Оте́чественной войне́ 1941-1945 гг.»;

м. «За аднаўле́нне прадпрые́мстваў чо́рнай металу́ргіі По́ўдня» — меда́ль «За восстановле́ние предприя́тий чёрной металлу́рги́и Ю́га»;

м. «У па́мяць 250‑го́ддзя Ленінгра́да» — меда́ль «В па́мять 250‑ле́тия Ленингра́да»;

м. «50 гадо́ў Саве́цкай мілі́цыі» — меда́ль «50 лет Сове́тской мили́ции»;

м. «За бездако́рную слу́жбу ва Узбро́еных Сі́лах СССР» 1‑й, 2‑й і 3‑й ступе́ней — меда́ль «За безупре́чную слу́жбу в Вооружённых Си́лах СССР» 1‑й, 2‑й и 3‑й степене́й;

м. «Ветэра́н пра́цы» — меда́ль «Ветера́н труда́»;

м. «За пераўтварэ́нне Нечарназе́м’я РСФСР» — меда́ль «За преобразова́ние Нечернозе́мья РСФСР»;

м. «60 гадо́ў Узбро́еных Сіл СССР» — меда́ль «60 лет Вооружённых Сил СССР»;

м. «Тры́ццаць гадо́ў перамо́гі ў Вялі́кай Айчы́ннай вайне́ 1941-1945 гг.» — меда́ль «Три́дцать лет побе́ды в Вели́кой Оте́чественной войне́ 1941-1945 гг.»;

м. «За адзна́ку ў во́інскай слу́жбе» 1‑й і 2‑й ступе́ней — меда́ль «За отли́чие в во́инской слу́жбе» 1‑й и 2‑й степене́й;

м. «Ветэра́н Узбро́еных Сіл СССР» — меда́ль «Ветера́н Вооружённых Сил СССР»;

м. «За будаўні́цтва Байка́ла-Аму́рскай магістра́лі» — меда́ль «За строи́тельство Байка́ло-Аму́рской магистра́ли»;

м. «За асвае́нне не́траў і развіццё нафтага́завага ко́мплексу Захо́дняй Сібі́ры» — меда́ль «За освое́ние недр и разви́тие нефтега́зового ко́мплекса За́падной Сиби́ри»;

м. «Со́рак гадо́ў перамо́гі ў Вялі́кай Айчы́ннай вайне́ 1941-1945 гг.» — меда́ль «Со́рок лет побе́ды в Вели́кой Оте́чественной войне́ 1941-1945 гг.»;

адваро́тны бок ~ля́ — оборо́тная сторона́ меда́ли

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)