фане́мны
прыметнік, адносны
|
адз. |
мн. |
| м. |
ж. |
н. |
- |
| Н. |
фане́мны |
фане́мная |
фане́мнае |
фане́мныя |
| Р. |
фане́мнага |
фане́мнай
фане́мнае |
фане́мнага |
фане́мных |
| Д. |
фане́мнаму |
фане́мнай |
фане́мнаму |
фане́мным |
| В. |
фане́мны (неадуш.)
фане́мнага (адуш.) |
фане́мную |
фане́мнае |
фане́мныя (неадуш.)
фане́мных (адуш.) |
| Т. |
фане́мным |
фане́мнай
фане́мнаю |
фане́мным |
фане́мнымі |
| М. |
фане́мным |
фане́мнай |
фане́мным |
фане́мных |
Крыніцы:
krapivabr2012,
piskunou2012,
prym2009,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
фане́мны лингв. фоне́мный
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
фане́мны, ‑ая, ‑ае.
Спец. Які мае адносіны да фанемы, фанем. Фанемны ўзровень.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
фане́ма, -ы, мн. -ы, -не́м, ж.
У мовазнаўстве: абстрактная гукавая адзінка мовы, якая выконвае сэнсаадрознівальную функцыю.
|| прым. фане́мны, -ая, -ае і фанематы́чны, -ая, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
фоне́мный лингв. фане́мны.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
ГРУЗІ́НСКАЕ ПІСЬМО́,
алфавітная сістэма, якая адлюстроўвае фанемны склад грузінскай мовы. Летапіс Грузіі («Картліс цхаврэба») прыпісвае стварэнне грузінскага пісьма цару Фарнавазу (4—3 ст. да н.э.). Некат. навукоўцы звязваюць грузінскае пісьмо з усх.-арамейскім пісьмом эліністычнага перыяду. У выніку хрысціянізацыі Грузіі адбылася трансфармацыя арамейскай асновы пад уплывам грэч. пісьма: мяняўся напрамак пісьма (ад справа налева да адваротнага), парадак літар у алфавіце, уводзіліся знакі для галосных, якія часткова былі запазычаны з грэч. пісьма. Існуе гіпотэза аб удзеле ў стварэнні грузінскага пісьма Месропа Маштоца (гл. ў арт. Армянскае пісьмо). У стараж.-груз. алфавіце было 37 (пазней 38) літар, якія мелі і лічбавае значэнне, у сучасным — 33 (5 для галосных, 28 для зычных). Вял. літары, як правіла, адсутнічаюць. Першыя пісьмовыя помнікі грузінскага пісьма датуюцца 5 ст. н.э. — надпісы ў груз. манастыры ў Палесціне (каля 433) і інш.
У працэсе развіцця ўзніклі 3 асн. формы грузінскага пісьма, якія значна адрозніваліся. Мрглавані (круглае) — устаўнае пісьмо з акруглым абрысам і аднолькавым памерам літар — існавала да 9—10 ст. З яго развілася нусхуры (радковае) — з вуглаватым нахіленым напісаннем і рознымі па вышыні літарамі (было пашырана ў 9—11 ст.). У 10 ст. на аснове нусхуры ўзнікла мхедрулі (грамадзянскае, ці свецкае) таксама з рознай вышынёй літар і круглым абрысам. Да 17 ст. мхедрулі набыло сучасны выгляд, пранікла ва ўсе сферы ўжывання, а з увядзеннем ў 1629 кнігадруку канчаткова стабілізавалася.
Літ.:
Павленко Н.А. История письма. 2 изд. Мн., 1987.
А.М.Рудэнка.
т. 5, с. 456
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)