улаві́ць, улаўлю́, уло́віш, уло́віць; уло́ўлены; зак.

1. каго-што. Схапіць, злавіць каго-, што-н. (разм.).

У. каня.

2. што. Выявіць і прыняць, зарэгістраваць прыборамі.

У. радыёхвалю.

3. перан., што. Успрыняць (органамі пачуццяў), заўважыць.

У. шолах лесу.

У. насмешку ў словах.

У. сэнс выказвання.

4. што. Тое, што і улучыць (у 1 знач.).

У. зручны момант.

|| незак. уло́ўліваць, -аю, -аеш, -ае.

|| наз. уло́ўліванне, -я, н.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

улаві́ць

дзеяслоў, пераходны, закончанае трыванне, незваротны, 2-е спражэнне

Будучы час
адз. мн.
1-я ас. улаўлю́ уло́вім
2-я ас. уло́віш уло́віце
3-я ас. уло́віць уло́вяць
Прошлы час
м. улаві́ў улаві́лі
ж. улаві́ла
н. улаві́ла
Загадны лад
2-я ас. улаві́ улаві́це
Дзеепрыслоўе
прош. час улаві́ўшы

Крыніцы: dzsl2007, krapivabr2012, piskunou2012, sbm2012, tsblm1996, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)

улаві́ць сов., в разн. знач. улови́ть;

у. пах кве́так — улови́ть за́пах цвето́в;

у. скры́ты сэнс слоў — улови́ть скры́тый смысл слов;

у. зру́чны мо́мант — улови́ть удо́бный моме́нт;

у. гукаву́ю хва́лю — радио улови́ть звукову́ю волну́

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

улаві́ць, улаўлю, уловіш, уловіць; зак.

1. каго-што. Разм. Схапіць, злавіць каго‑, што‑н. [Хлапчук] выйшаў, улавіў за лейцы каня і накіраваў зноў на палоску. Мурашка. Улавілі [казакі] і Максіма Цёмнай ночкай у бары. І павіслі на асіне Нашы хлопцы-бунтары. Машара.

2. перан.; што. Успрыняць органамі пачуццяў тое, што слаба праяўляецца, хутка знікае. Улавіць шолах лесу. Улавіць пах кветак. □ — Ручаюся! — прамовіў я, саромеючыся, і ўлавіў дакорлівы позірк Вольгі, якая, стоячы збоку, прыслухоўвалася да размовы. Карпюк. Боганчык пачуў, як пахне жыта; пасля ўлавіў, пацягнуўшы носам, смурод, як дзе гарэла сухая салома. Пташнікаў. Вавулін прыгледзеўся і ледзь улавіў цёмны цень фурманкі, што марудна рухалася насустрач. Лупсякоў. // Заўважыць, прыкмеціць, адчуць што‑н. У .. позірку [дзяўчыны] .. [Іван] улавіў супакоенасць і ціхую ўдзячнасць за тое, што без яе не пайшоў. Быкаў. Хутка Ніна прыйшла сапраўды, і яе паяўленне Юрка ўлавіў не вачыма, а адразу ўсёй істотай. Навуменка. // Зразумець, выявіць сутнасць, характэрныя рысы чаго‑н. Насця гаварыла, не павышаючы голасу, і Заранік напружваў слых, каб улавіць сэнс яе слоў. Хадкевіч. Пахомаў ліхаманкава рабіў накіды фігуры. Галоўнае — улавіць тое светлае, што так і лілося з вялікіх шэрых вачэй дзяўчыны. Даніленка. // Запомніць, пераняць мелодыю, матыў і пад. Песня была новая, слоў .. [Жыгалка] не ведаў, але хутка ўлавіў матыў і цягнуў яе з натхненнем. Дуброўскі.

3. што. Сумець своечасова скарыстаць, выкарыстаць зручны час. Улавіўшы момант, калі сход можна было пачынаць, Карэцкі ўстаў з-за стала. Шахавец.

4. што. Выявіць і прыняць, зарэгістраваць якімі‑н. прыборамі. Улавіць радыёхвалю. Улавіць слабыя токі. □ Аўтаматы сейсмастанцыі ўлавілі ваганні планеты і ўключылі прыборы і асвятленне. Шыцік.

•••

Улавіць вухам — пачуць што‑н.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

улаві́ць

1. fángen* vt, áuffangen* vt;

улаві́ць гук den Schall éinfangen*;

улаві́ць мо́мант den Zéitpunkt ábpassen;

2. (зразумець) erfássen* vt;

улаві́ць сэнс den Sinn erfássen*

Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс) 

уло́ўліваць гл. улавіць.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

учу́ць, -у́ю, -у́еш, -у́е; -у́й; -у́ты; зак., што і з дадан. (разм.).

1. Успрыняць слыхам, пачуць.

У. далёкую гамонку.

2. Улавіць, зразумець тое, што гавораць.

Прабач, я не ўсё ўчуў, што ты сказаў.

3. Улавіць нюхам, чуццём.

Звер учуў небяспеку.

У. добразычлівасць у голасе.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

улови́ть сов., в разн. знач. улаві́ць, злаві́ць;

улови́ть звукову́ю волну́ радио улаві́ць (злаві́ць) гукаву́ю хва́лю;

улови́ть скры́тый смысл слов улаві́ць скры́ты сэнс слоў;

улови́ть удо́бный моме́нт улаві́ць (злаві́ць) зру́чны мо́мант;

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

уло́ўліваць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае.

Незак. да улавіць.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

уло́ўлены в разн. знач. уло́вленный; см. улаві́ць

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)