укусі́ць

дзеяслоў, пераходны, закончанае трыванне, незваротны, 2-е спражэнне

Будучы час
адз. мн.
1-я ас. укушу́ уку́сім
2-я ас. уку́сіш уку́сіце
3-я ас. уку́сіць уку́сяць
Прошлы час
м. укусі́ў укусі́лі
ж. укусі́ла
н. укусі́ла
Загадны лад
2-я ас. укусі́ укусі́це
Дзеепрыслоўе
прош. час укусі́ўшы

Крыніцы: dzsl2007, krapivabr2012, piskunou2012, sbm2012, tsblm1996, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)

укусі́ць, -ушу́, -у́сіш, -у́сіць; -у́шаны; зак., каго-што.

Ухапіўшы, праткнуўшы зубамі (ці праткнуўшы джалам), раніць.

Сабака ўкусіў за руку.

Якая муха яго ўкусіла? (перан.: што з ім, чым ён незадаволены?; разм., жарт.).

|| наз. уку́с, -у, м.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

укусі́ць сов.

1. в разн. знач. укуси́ть; (жалом — ещё) ужа́лить;

саба́ка ўкусі́ў за нагу́ — соба́ка укуси́ла за́ ногу;

чэ́рствы хлеб ця́жка ўкусі́ць — чёрствый хлеб тру́дно укуси́ть;

аса́ ўкусі́ла руку́ — оса́ укуси́ла (ужа́лила) ру́ку;

2. перен., разг. уязви́ть, уколо́ть;

◊ (яка́я) му́ха ўкусі́ла — (каго) (кака́я) му́ха укуси́ла (кого);

блі́зка ло́каць, ды не ўку́сіш — посл. бли́зок ло́коть, да не уку́сишь;

укусі́ўшы, не залі́жаш — погов. укуси́в, не зали́жешь

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

укусі́ць, укушу, укусіш, укусіць; зак.

1. каго-што. Ухапіўшы зубамі, раніць, прычыніць боль. Сабака ўкусіў за нагу. □ Год таму назад я .. замест ментуза неяк схапіў вадзянога пацука, які ўкусіў мяне за палец. Ляўданскі. // Уджаліць. Алена жахліва адступаецца, пазіраючы на .. [Зыгмуся], як на гадзюку, гатовую ўкусіць яе. Колас. // перан. Разм. Прычыніць крыўду, укалоць, задзець за жывое. Васіль адказаў [Паліне] сярдзіта: — ..Жыццё навучыць цябе. Тады ты зразумееш, хто казаў праўду. Я не ўкушу, дык нехта ўкусіць. Савіцкі.

2. што. Зубамі аддзяліць кавалак чаго‑н.; надкусіць. На выгляд .. [фрукты] як быццам свежыя, а ўкусіш яблык ці грушу — смаку няма. Новікаў.

3. чаго і без дап. Разм. З’есці, паесці чаго‑н. — Даўно з паўдня, Андрэй Якаўлевіч, пара ўжо чаго ўкусіць! — узмаліўся Журавінка. Лобан. [Колас:] — Хадзем на веранду, папросім чаго ўкусіць. Лужанін.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

укусі́ць

1. (раніць, прычыніць боль) béißen* vt; stéchen* vt (пра насякомае);

◊

яка́я му́ха яго́ ўкусі́ла? разм. ≅ was ist ihm in die Króne gefáhren?, wélche Laus ist ihm denn über die Léber geláufen?;

2. (надкусіць) ánbeißen* vt;

3. разм. (з’есці, паесці чаго-н.) étwas éssen*, áufessen* vt

Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс) 

уку́с, -у, м.

1. гл. укусіць.

2. мн. -ы, -аў. Укушанае месца.

Памазаць у. ёдам.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

уку́шаны уку́шенный; ужа́ленный; см. укусі́ць 1

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

пакуса́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е; -а́ны; зак., каго-што.

1. Укусіць у многіх месцах ці некалькі разоў.

2. Скусаць.

Хлопчыка пакусалі пчолы.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

уку́шаны, ‑ая, ‑ае.

Дзеепрым. зал. пр. ад укусіць.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

скуса́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е; -а́ны; зак., каго-што.

Моцна пакусаць, укусіць у многіх месцах.

Мяне скусалі камары.

|| незак. ску́сваць, -аю, -аеш, -ае.

|| наз. ску́сванне, -я, н.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)