узніма́ць

дзеяслоў, пераходны, незакончанае трыванне, незваротны, 1-е спражэнне

Цяперашні час
адз. мн.
1-я ас. узніма́ю узніма́ем
2-я ас. узніма́еш узніма́еце
3-я ас. узніма́е узніма́юць
Прошлы час
м. узніма́ў узніма́лі
ж. узніма́ла
н. узніма́ла
Загадны лад
2-я ас. узніма́й узніма́йце
Дзеепрыслоўе
цяп. час узніма́ючы

Крыніцы: dzsl2007, krapivabr2012, piskunou2012, sbm2012, tsblm1996, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)

узніма́ць несов.

1. в разн. знач. поднима́ть; (уровень чего-л. — ещё) повыша́ть; (непомерно увеличивать — ещё) вздува́ть;

2. (восхвалять) возноси́ть, превозноси́ть;

3. возвыша́ть, возноси́ть;

4. (предлагать для обсуждения) поднима́ть, возбужда́ть;

1-4 см. узня́ць

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

узніма́ць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае.

Незак. да узняць.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

узніма́ць

1. у розн. знач. (падымаць) hében* vt; hóchheben* vt; hóchnehmen* аддз. vt (уверх); empórheben* vt (высока);

узніма́ць сцяг die Flágge híssen;

узніма́ць ве́тразі die Ségel sétzen;

2. (абуджаць) wécken vt;

узніма́ць каго-н. з ло́жка j-n (áuf)wécken; j-n aus dem Schlaf trómmeln;

3. (закранаць, пачынаць) ánschneiden* vt;

узніма́ць пыта́нне éine Fráge ánschneiden* [áufwerfen*, áufrollen];

4. (узвышаць, залішне ўзносіць) rühmen vt, lóbpreisen* неаддз. vt; erhöhen vt; erhében* vt

Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс) 

узня́ць, -німу́, -німеш, -німе і уздыму́, узды́меш, узды́ме; -ня́ў, -няла́, -ло́; -німі́ і уздымі́; -ня́ты; зак.

1. каго-што. Нагнуўшыся, узяць што-н. (з зямлі, падлогі і пад.).

У. лыжку.

2. каго-што. Падняць, аддзяліць ад зямлі, маючы дастаткова сілы, каб утрымаць (навісу).

У. бервяно.

3. каго-што. Падняць уверх, надаць чаму-н. вышэйшае становішча.

У. рукі.

У. бровы.

У. галаву (таксама перан.: стаць бадзёрым, смелым). У. сцяг.

У. заслону сцэны.

4. каго-што. Прымусіць устаць, скрануцца з месца з якой-н. мэтай.

У. полк у атаку.

У. з ложка каго-н. (разбудзіць). У. мядзведзя з бярлогі (успудзіць, выгнаць).

5. што. Падняць уверх (пыл, снег і пад.).

Машына ўзняла на дарозе пыл.

6. перан., каго (што) на што. Натхняючы, схіліць да актыўных дзеянняў.

У. народ на барацьбу.

7. што. Зрабіць вышэйшым.

У. узровень вады.

У. чый-н. аўтарытэт (перан.: зрабіць больш значным у чыіх-н. вачах).

8. перан., што. Павялічыць, павысіць.

У. прадукцыйнасць працы.

У. цэны.

9. перан. Зрабіць больш актыўным, прыўзнятым, палепшыць.

У. настрой.

10. што. Наладзіць, палепшыць, развіць.

У. гаспадарку.

У. эканоміку.

11. што. Зрабіць, пачаць дзеянне, названае назоўнікам.

У. плач (расплакацца). У. шум.

У. трывогу.

У. пытанне.

12. што. Тое, што і узараць (спец.).

У. цаліну.

13. звычайна безас., перан., каго. Узлаваць, вывесці з сябе.

Сказанае чалавека ўзняло.

|| незак. узніма́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е і уздыма́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.

|| наз. узня́цце, -я, н. (да 3, 6, 10—12 знач.), узды́м, -у, м. (да 2, 3, 6 і 10 знач.), узніма́нне, -я, н. і уздыма́нне, -я, н.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

бурбо́ліць, -лю, -ліш, -ліць; незак. (разм.).

Узнімаць, пускаць бурбалкі, булькаць.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

уздыма́ць несов., см. узніма́ць

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

бухто́рыць, -ру, -рыш, -рыць; незак. (разм.).

Узнімаць, настройваць каго-н. на якія-н. дзеянні.

Пачалі народ б.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

взвива́ть несов. узніма́ць;

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

сіга́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е; незак.

Скакаць; узнімаць.

Вавёрка сігала з сасны на сасну.

|| аднакр. сігану́ць, -ну́, -не́ш, -не́; -нём, -няце́, -ну́ць; -ні́.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)