уга́р
назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, мужчынскі род, 1 скланенне
|
адз. |
| Н. |
уга́р |
| Р. |
уга́ру |
| Д. |
уга́ру |
| В. |
уга́р |
| Т. |
уга́рам |
| М. |
уга́ры |
Крыніцы:
krapivabr2012,
nazounik2008,
piskunou2012,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)
уга́р, -у, м. (спец.).
1. гл. угарэць.
2. мн. -ы, -аў. Адходы пры апрацоўцы валакна, пражы і пад., прыгодныя для новай перапрацоўкі.
|| прым. уга́рны, -ая, -ае.
Угарная пража.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
уга́р, -ру м., спец. уга́р
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
уга́рII м.
1. техн. уга́р, -ру м.;
уга́р при пла́вке мета́лла уга́р пры пла́ўцы мета́лу;
2. текст. адхо́ды, -даў ед. нет.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
уга́рI
1. чад, род. ча́ду м.;
выделя́ть уга́р чадзі́ць;
2. перен. чад, род. ча́ду м.; запа́л, -лу м.; (экстаз) экста́з, -зу м.;
в уга́ре страсте́й у экста́зе пачу́ццяў.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
уга́р, ‑у, м.
Спец.
1. Змяншэнне ў колькасці, вазе пры плаўцы, гарэнні, тэрмічнай апрацоўцы і пад.
2. У тэкстыльнай прамысловасці — страта сыравіны пры перапрацоўцы. // Адходы прадзення.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
угарэ́ць, 1 і 2 ас. не ўжыв., -ры́ць, зак. (спец.).
Паменшаць пры гарэнні, плаўленні, тэхнічнай апрацоўцы.
|| незак. угара́ць, -а́е і уга́рваць, -ае.
|| наз. уга́р, -у, м.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
чад, род. ча́ду м.
1. уга́р; чад;
2. перен. уга́р; чад
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
самазабыццё ср. самозабве́ние; (экстаз, упоение чем-л. — ещё) уга́р м.;
працава́ць да ~цця́ — рабо́тать до самозабве́ния;
любо́ўнае с. — любо́вный уга́р;
п’я́нае с. — пья́ный уга́р
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
Ву́харэц ’зух’ (Бяльк.). Няясна; параўн. рус. ухарь ’тс’, якое Фасмер (4, 178) лічыць вытворным ад выкл. ух, гл. вух, ух, хутчэй ад дзеяслова ухать, гл. вухаць; параўн. таксама бранск. ву́ха ’бойкі, вынаходлівы хлопец’ і мсцісл. уга́р ’разудалы’ (Юрч. Сін.). Магчыма, звязана з вухры́ць ’настаўляць, вучыць’ (гл.); параўн. наву́хрыць ’намуштраваць’, падву́хрыць ’падвучыць каго, падбіць’ (Бяльк.). Прымаючы пад увагу мсцісл. угар, можна дапусціць сувязь з польск. ogar, чэш. ohař, ц.-слав. огаръ ’ганчак’, далейшая гісторыя якога застаецца няяснай (магчыма, запазычанне з усходніх моў; гл. Фасмер, 3, 117; Махэк₂, 410 і інш.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)