тэ́зіс

назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, мужчынскі род, 1 скланенне

адз. мн.
Н. тэ́зіс тэ́зісы
Р. тэ́зіса тэ́зісаў
Д. тэ́зісу тэ́зісам
В. тэ́зіс тэ́зісы
Т. тэ́зісам тэ́зісамі
М. тэ́зісе тэ́зісах

Крыніцы: krapivabr2012, nazounik2008, piskunou2012, sbm2012, tsblm1996, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)

тэ́зіс, -а, мн. -ы, -аў, м.

1. У логіцы: палажэнне, якое патрабуе абгрунтавання.

2. звычайна мн. Палажэнні, якія коратка перадаюць ідэю, асноўныя думкі сачынення, даклада і пад.

Тэзісы даклада.

|| прым. тэ́зісны, -ая, -ае.

У тэзіснай форме.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

тэ́зіс м., в разн. знач. те́зис

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

тэ́зіс, ‑а, м.

1. Палажэнне, правільнасць якога павінна быць раскрыта і абгрунтавана. Буржуазныя пісьменнікі, буржуазныя літаратуразнаўцы спрабуюць сцвердзіць тэзіс аб надкласавасці і надпартыйнасці, якія нібыта ўласцівы літаратуры. «Беларусь». [Юхневіч] рыхтаваўся да абароны, загадзя думаючы над тым, што ўзяць у якасці галоўнага тэзіса. Савіцкі.

2. У філасофіі Гегеля — зыходная ступень усякага працэсу развіцця, першая ступень трыяды.

3. звычайна мн. (тэ́зісы, ‑аў). Сфармуляваныя палажэнні, якія коратка перадаюць асноўныя думкі лекцыі, даклада, артыкула і пад. Прамова даўно была гатова, тэзісы яе ляжалі на стале. Алешка. У гэты час .. [Хадановіч] думаў пра тэзісы, думаў аб тым, як выказаць калгаснікам на блізкіх прыкладах тыя думкі, што сабраў ён да лекцыі. Грамовіч.

[Грэч. thesis.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

тэзіс

т. 16, с. 105

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

Тэ́зіс ‘палажэнне’ (ТСБМ, Некр. і Байк.), ‘навуковы вывад’ (Ласт.). З лацінскага навуковага тэрміна thesis ‘тс’, які, у сваю чаргу, са ст.-грэч. θωσις; шлях пранікнення позні, хутчэй за ўсё, праз рус. тезис, параўн. Арол, 4, 54; ЕСУМ, 5, 535. Гл. тэза.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

тэ́зіс

(гр. thesis)

палажэнне, якое коратка перадае адну з асноўных думак лекцыі, даклада.

Слоўнік іншамоўных слоў. Актуальная лексіка (А. Булыка, 2005, правапіс да 2008 г.)

тэ́за ж кніжн, тэ́зіс м Thése f -, -n, Léitsatz m -es, -sätze;

тэ́зы да дакла́да Thésen des Vórtrag(e)s

Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс) 

даказа́льны, -ая, -ае.

Які можа быць даказаны.

Д. тэзіс.

|| наз. даказа́льнасць, -і, ж.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

тэ́за, -ы, мн. -ы, тэз і -аў, ж. (спец.).

Тое, што і тэзіс (у 1 знач.).

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)