Тураўскае евангелле

т. 16, с. 37

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

Тураўскае княства

т. 16, с. 37

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

Ту́раўскае кня́ства н гіст das Fǘrstentum (-s) Túrau

Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс) 

Тураўскае камсамольска-маладзёжнае падполле

т. 16, с. 37

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

Тураўскае радовішча гаручых сланцаў

т. 16, с. 37

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

ту́раўскі

прыметнік, адносны

адз. мн.
м. ж. н. -
Н. ту́раўскі ту́раўская ту́раўскае ту́раўскія
Р. ту́раўскага ту́раўскай
ту́раўскае		 ту́раўскага ту́раўскіх
Д. ту́раўскаму ту́раўскай ту́раўскаму ту́раўскім
В. ту́раўскі (неадуш.)
ту́раўскага (адуш.)		 ту́раўскую ту́раўскае ту́раўскія (неадуш.)
ту́раўскіх (адуш.)
Т. ту́раўскім ту́раўскай
ту́раўскаю		 ту́раўскім ту́раўскімі
М. ту́раўскім ту́раўскай ту́раўскім ту́раўскіх

Крыніцы: krapivabr2012, piskunou2012, prym2009, sbm2012.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)

по́лацка-ту́раўскі

прыметнік, адносны

адз. мн.
м. ж. н. -
Н. по́лацка-ту́раўскі по́лацка-ту́раўская по́лацка-ту́раўскае по́лацка-ту́раўскія
Р. по́лацка-ту́раўскага по́лацка-ту́раўскай
по́лацка-ту́раўскае		 по́лацка-ту́раўскага по́лацка-ту́раўскіх
Д. по́лацка-ту́раўскаму по́лацка-ту́раўскай по́лацка-ту́раўскаму по́лацка-ту́раўскім
В. по́лацка-ту́раўскі (неадуш.)
по́лацка-ту́раўскага (адуш.)		 по́лацка-ту́раўскую по́лацка-ту́раўскае по́лацка-ту́раўскія (неадуш.)
по́лацка-ту́раўскіх (адуш.)
Т. по́лацка-ту́раўскім по́лацка-ту́раўскай
по́лацка-ту́раўскаю		 по́лацка-ту́раўскім по́лацка-ту́раўскімі
М. по́лацка-ту́раўскім по́лацка-ту́раўскай по́лацка-ту́раўскім по́лацка-ту́раўскіх

Крыніцы: piskunou2012.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)

Перая́да ’прыкры, надаедлівы чалавек’ (Сцяшк. Сл.), перэе́да ’нерваванне; той, хто нервуе, раздражняе’, перэеда́цца ’нервавацца, раздражняць адзін аднаго’ (ТС). Да пера- (гл.) і ⁺ядзіць < прасл. *editi (sę), параўн. рус. пск., цвяр. перее́дки ’злосная сварка’, польск. jadzić się, jedzić się ’злавацца’, чэш. jedit ’тс’, ст.-чэш. jěditi ’раздражняць’, славен. jezíti, jáditі ’злаваць’, серб.-харв. је́дити ’тс’, ја̏дити ’скардзіцца; прыносіць пакуты’ (Трубачоў, Эт. сл., 6, 40). Тураўскае перэе́да ’абжора’ (ТС) да пера- і е́сці (гл.).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Кажу́шна 1, кожушно ’кажух’ (ТСБМ). Укр. толькі ў прымаўцы «Душно! Скинь кожушно». Аб суфіксе гл. кожурно; што датычыцца храналогіі, можна меркаваць, што тут беларуская інавацыя, а па тэрыторыі, магчыма, і тураўскае, паколькі менавіта там адзначаюцца ўтварэнні такой структуры. Параўн. наст. слова.

Кажу́шна 2, кожушно ’вялікі шчупак’. Аб этымалогіі (матывацыя назвы) гл. кажушак 2. У гэтым рэгіёне вядомы ўтварэнні такой структуры, параўн. собарно (< собака), чобурна (< чобаты) (Цыхун, вусн. паведамл.). Параўн. і віл. кажурно ’аўчына’ (гл. там і меркаванні аб генезісе).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

ВЯЧАСЛА́Ў УЛАДЗІ́МІРАВІЧ

(1083—1155),

князь, сын Уладзіміра Манамаха. У 1116 як смаленскі князь у час паходу на менскага (мінскага) кн. Глеба Усяславіча адваяваў Оршу і Копысь. Пасля смерці бацькі ў 1125 атрымаў Тураўскае княства. У 1127 удзельнічаў ва ўзяцці Ізяслаўля (Заслаўя) у час паходу кіеўскіх князёў на Полацкую зямлю. У 1132 княжыў у Пераяслаўлі, праз год вярнуўся ў Тураў. Праводзіў палітыку адасаблення Турава ад Кіева. Пасля няўдалай спробы кіеўскага кн. Усевалада ў 1142 захапіць Тураўскую зямлю Вячаслаў Уладзіміравіч пакінуў Тураў сыну Святаславу і перайшоў у Пераяслаўль. Незадаволеныя гэтым чарнігаўскія князі Ольгавічы напалі на Пераяслаўль, і Вячаслаў Уладзіміравіч вярнуўся ў Тураў. Раздаў гарады Бярэсце (Брэст), Драгічын, Клечаск (Клецк), Рагачоў, Чартарыйск сваім родзічам. У 1146, калі кіеўскі пасад захапіў Ізяслаў Мсціславіч, Вячаслаў Уладзіміравіч вярнуў сабе гэтыя гарады, захапіўшы таксама і Уладзімір-Валынскі, за што быў пераведзены з Турава ў Перасопніцу на Валыні. Пазней, верагодна, быў суправіцелем Ізяслава Мсціславіча на кіеўскім троне.

М.І.Ермаловіч.

т. 4, с. 405

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)