торча́ть несов., прям., перен. тарча́ць, тырча́ць;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
тарча́ць несов., в разн. знач. торча́ть;
ключ ~ча́ў у замку́ — ключ торча́л в замке́;
т. пе́рад вачы́ма — торча́ть пе́ред глаза́ми
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
◎ Пераштарцава́ць экспр. ’абняславіць’ (ашм., Сл. ПЗБ). Да персі (гл.) і ’штарцаваць, якое з польск. sztorcować ’сварыць, ганіць; калоць, дапякаць; кпіць’ < sztorc: апошняе да s‑terczeč ’тырчаць, вытаркацца’ (параўн. рус. торчать, славен. strčciti ’тарчаць уверх’), — усе да прасл. *tyčiti ’вытаркацца, выпінацца, тырчаць уверх’ (Махэк₂, 650), роднаснага літ. snigti ’тырчаць уверх (напр., пра вушы ў зайца)’, stūksoti ’выгараць, выдавацца’; пазней асновы *tyk‑/*tyč‑ узмацнілася устаўным ‑г‑.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Тарча́ць ’выпінацца, выдавацца, вытыркацца; знаходзіцца перад вачыма’ (ТСБМ, Сл. ПЗБ, Бяльк.), тарчэ́ць ’тс’ (барыс., Шн. 2; Касп., Сл. ПЗБ; дзісн., Нар. сл.), торча́ць ’тс’ (ТС). Укр. дыял. торча́ти ’тырчаць, выдавацца, выступаць’, рус. торча́ть ’тс’, стараж.-рус. торчати ’тс’, польск. дыял. terczeć ’тс’, каш. tarčec ’тс’, чэш. trčeti ’тс’, славац. trčať ’тс’, старое харв. trčati ’тс’, славен. trčati ’не расці, сядзець (пра дрэва)’. З прасл. *trčati/*trčeti, роднаснага да *strčati/*strčeti (Фасмер, 4, 88; Бязлай, 4, 215; Борысь, 577; SEK, 5, 134; ЕСУМ, 5, 573, 609), гл. тырчаць, стырчаць.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Animum debere
Завінаваціцца душой.
Задолжать душу.
бел. У даўгу як у шаўку. Пазыкі завялі ў лыкі. Пазычка басяком ходзіць.
рус. Быть по уши в долгах. В долгу, как червь в шелку.
фр. Être criblé/abîmé de dettes (Быть обременённым долгами). Avoir des dettes par-dessus la tête (Быть в долгах выше головы).
англ. To pawn one’s life (Заложить свою жизнь).
нем. Bis über die Ohren in Schulden stecken (Торчать по уши в долгах).
Шасцімоўны слоўнік прыказак, прымавак і крылатых слоў (1993, правапіс да 2008 г.)