су́ма, -ы, мн. -ы, сум, ж.
1. Вынік складання дзвюх або некалькіх велічынь.
2. Агульная колькасць чаго-н.
С. ведаў.
3. Пэўная колькасць грошай.
Атрымаць значную суму грошай.
◊
Кругленькая сума (разм.) — пра вялікія грошы.
|| прым. су́мавы, -ая, -ае (да 2 знач.; спец.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
сума́ уст. то́рба, -бы ж., ка́йстра, -ры ж.;
ходи́ть с сумо́й разг. хадзі́ць з то́рбай;
◊
сума́ перемётная паве́й-ве́цер, перабе́жчык;
от тюрьмы́ да от сумы́ не зарека́йся посл. ад астро́гу няма́ перасцяро́гу; хваро́бы бо́йся, астро́гу сцеражы́ся, а то́рбы не цура́йся.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (актуальны правапіс)
су́ма ж., в разн. знач. су́мма;
с. двух склада́емых — су́мма двух слага́емых;
с. ве́даў — су́мма зна́ний;
зна́чная с. — значи́тельная су́мма;
◊ кру́гленькая (кру́глая) с. — кру́гленькая (кру́глая) су́мма
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (актуальны правапіс)
су́ма, ‑ы, ж.
1. Лік, які атрымліваецца ў выніку складання дзвюх або некалькіх велічынь. Сума двух лікаў.
2. Агульная колькасць, сукупнасць чаго‑н. Багдановіч класічна выкарыстоўваў і першы і другі сродак [метафару і эпітэт], абапіраючыся на суму сродкаў, а не на паасобныя з іх. Лойка. У суме дзесяці відаў праграмы юнак устанавіў новы рэкорд рэспублікі. Шыцік.
3. Пэўная колькасць грошай. [Вера Паўлаўна:] А большую суму на будаўніцтва вы не маглі вылучыць? Крапіва.
•••
Круглая (кругленькая) сума — пра вялікія грошы.
[Лац. summa.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
су́ма ж матэм, эк, тс перан Súmme f -, -n, Betrág m -(e)s, -träge;
у су́мае … in Höhe von …;
агу́льная су́ма Gesámtbetrag m, Gesámtsumme f;
су́ма выда́ткаў Kóstenbetrag m, Kóstensumme f;
су́ма, што абклада́ецца пада́ткам фін, бухг stéuerpflichtiger Betrág;
і́скава́я су́ма юрыд Stréitwert m -(e)s, -e;
на су́мау … in Höhe von …, im Wért von …
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)
сума
Том: 33, старонка: 71.
Гістарычны слоўнік беларускай мовы (1982–2017)
сума
Том: 33, старонка: 71.
Гістарычны слоўнік беларускай мовы (1982–2017)
Су́ма 1 ’вынік складання; агульная колькасць, сукупнасць’ (ТСБМ, Байк. і Некр.), су́ма, сумацыя ’вынік’ (Ласт.), су́ма́ ’пэўная колькасць грошай’ (Сл. ПЗБ), ст.-бел. су́мма, су́ма ’агульная колькасць’ (Сташайтэне, Абстр. лекс., 153). Запазычанне непасрэдна з лацінскай (Жураўскі, Крамко, Зб. Крапіве, 142). Выказваюцца таксама меркаванні пра запазычанне праз польск. suma ’тс’ з лац. summa ’вышэйшая, агульная лічба’ < summus ’вышэйшы’ (гл. Кюнэ, Poln., 100 з літ-рай); ці запазычанне ў канцы XV ст. са ст.-польск. suma, summa (XV ст.), гл. Булыка, Лекс. запазыч., 80.
Су́ма 2 ’пажыткі, маёмасць’ (Клім.). Магчыма, да сума 1, параўн. су́ма ’грошы’ (кобр., Горбач, Зах.-пол. гов.). Крытычна пра спробы звязаць з сум (гл.) і рэканструкцыю *sǫdma (Ліўканен, Отглаг. сущ., 194) Варбат (Этимология–1988–1990, 196), якая дапускае запазычанне праз польскую з ням. Saum ’ношка, паклажа’. Параўн., аднак, балг. су́ма ’многа, маса’, якое лічыцца яшчэ прабалгарскім (Младэнаў, Диалектология, балканистика, этнолингвистика. София, 2008, 199). Гл. су́мна ’мноства’.
Су́ма 3. Гл. сумка.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
налічэ́нне, -я, н.
1. гл. налічыць.
2. Налічаная сума.
Н. за водпуск.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
суку́пнасць, -і, ж.
Спалучэнне, агульная колькасць, сума чаго-н.
С. прадметаў, фактаў.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)