Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
спод, -у, М -дзе, м.
1. Ніз, ніжняя частка чаго-н., таксама бок прадмета, процілеглы яго верху.
2. Дно чаго-н.
С. машыны.
3. Унутраны бок вопраткі, тканіны.
Пярыны і коўдры з чырвоным сподам.
|| прым.спо́дні, -яя, -яе (да 3 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
спод, ‑у, М ‑дзе, м.
1. Ніз, ніжняя частка чаго‑н. У сподзе кожнага аркуша стаіць лічба 3, а тады — «Якуб Колас. Дрыгва».Брыль.
2. Бок прадмета, процілеглы яго верху. Спод тоўстага кругляка, нібы ступа, быў заліты воскам.Паўлаў.
3. Дно чаго‑н. Але не абышлося без няшчасця, у чоўне Тайдо прапароўся спод аб востры камень, а лішняй кары не было, каб залатаць.Маўр.Стаіць адным бокам, з паднятым на паветра другім бокам і з пагнутым і парваным сподам нямецкі танк.Чорны.Свіст неўпрыцям паклаў на спод кацялка вынутае з торбы Пшанічнага сала.Быкаў.//перан. Глыб, нутро. [Тодару] здавалася, што ён забыўся пра .. [Доню]. Не, сподам душы і думкі адчуваў яе ціхую прысутнасць усе тыя студэнцкія гады.Вышынскі.І ажылі, замітусіліся думкі, што ад раніцы ляжалі пакутліва-цяжкім клубком недзе на сподзе душы.Сачанка.
4. Адваротны бок (тканіны, аркуша і пад.). І ложкі былі, і на ложках не рыззё, не коўдры дамашнія, а пярыны з чырвоным сподам.Мележ.Набягае ветрык — і лісце трапеча, звініць, паблісквае матава-с[е]рабрыстым сподам.Ракітны.
•••
Пад спод; пад сподам — пад ніз, пад нізам. Старыя, жоўтыя [грыбы] кладзём пад спод, а белыя, ядраныя .. наверх.Сачанка.Там .. чарназём з глеем пад сподам, і калі быў мокры год — усё вымакала.Дамашэвіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
underlie
[,ʌndərˈlaɪ]
v.i., -lay, -lain, -lying
1) ляжа́ць пад не́чым, знахо́дзіцца пад спо́дам
2) быць спо́дам; утвара́ць фунда́мэнт
3) Figur. быць асно́вай, ляжа́ць у асно́ве
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
upside down
1) уве́рх спо́дам, уве́рх дно́м; дагары́ нага́мі
2) у по́ўным непара́дку
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
ёрзацца, ‑аюся, ‑аешся, ‑аецца; незак.
Разм. Тое, што і ёрзаць. Чалавек, на якога наваліліся Сцяпан і Юзік, ёрзаўся пад сподам, стараючыся выбрацца наверх.Чорны.Там, дзе вісеў кажух, у запечку за перагародкай нехта біў цвёрдымі нагамі аб падлогу і ёрзаўся.Пташнікаў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
1.каго. Увесці ў злосць, раззлаваць. Бацькаў адказ узлаваў маці.Васілевіч.[Ганна] баялася лішнім словам, няўдалым рухам узлаваць затоенага старога.Мележ.
2.Абл. Тое, што і узлавацца. Клемсіха ўзлавала, пачала лаяць .. [Сёмку].Галавач.Гаварушка ўзлаваў і сам схапіў з плячэй мяшок, перавярнуў яго ўверх сподам і пачаў трэсці.Лобан.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)