Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)
со́нечныпрям., перен. со́лнечный;
с. дзень — со́лнечный день;
с. настро́й — со́лнечное настрое́ние;
с. пако́й — со́лнечная ко́мната;
с. бок — со́лнечная сторона́;
○ с. гадзі́ннік — со́лнечные часы́;
~ная сістэ́ма — со́лнечная систе́ма;
с. ўдар — мед. со́лнечный уда́р;
~нае спляце́нне — анат. со́лнечное сплете́ние
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
со́нечны, ‑ая, ‑ае.
1. Які мае адносіны да сонца (у 1 знач.). Сонечны прамень. Сонечнае цяпло. Сонечная энергія. Сонечнае зацьменне. □ А сосны да неба ўзнімаюць галіны, нібыта вітаючы сонечны ўсход.А. Вольскі.// Які грунтуецца на скарыстанні энергіі Сонца. Сонечны рухавік. Сонечная ванна.
2. Такі, калі свеціць сонца, з сонцам. І калі запахне кропам, тады, здаецца, устае ўваччу сонечная-сонечная раніца, калі трапечуцца кропелькі расы на кветках.Лынькоў.У небе не было ні хмаркі, стаяў ясны сонечны дзень.Гурскі.Надвор’е было сонечнае.Кавалёў.
3. Які асвятляецца сонцам; асветлены сонцам. Сонечная паляна. Сонечны пакой. □ Раніцаю мокры вецер біўся з лесу ў сонечнае акно.Чорны.Над Свіслаччу, Дзе малады барок Вяршалін пікамі блакіт папоркаў, Цвіце нясмелым цветам чабарок, Паслаўшыся на сонечным пагорку.Калачынскі.Пасля цемры і вільгаці, што панавалі ў пячоры, на сонечным беразе было асабліва хораша.Бяганская.
4.перан. Радасны, светлы, шчаслівы. Жывём у сонечнай краіне І будзем жыць у добры час, Дзе праўда ясная не гіне, Дзе праўдзе служыць кожны з нас.Купала.// Які выяўляе радасны настрой. Добрай раніцы, чароўная чарцёжніца з сонечнай усмешкай!Васілёнак.
5. Падобны колерам на сонца; ярка-жоўты. Сонечны колер — след таго, што будынкі яшчэ свежыя, новыя.Скрыган.
•••
Сонечнае спляценнегл. спляценне.
Сонечная сістэмагл. сістэма.
Сонечны гадзіннікгл. гадзіннік.
Сонечны ўдаргл. удар.
Сонечныя плямыгл. пляма.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
со́нечны sónnig, Sónnen-; solár, solárisch;
со́нечнае зацьме́ннеастр Sónnenfinsternis f -;
со́нечная пля́ма Sónnenfleck m -(e)s, -e;
со́нечны пако́й sónniges Zímmer;
со́нечнае надво́р’е sónniges Wetter;
со́нечная сістэ́маастр Sónnensystem n -s;
со́нечны ўда́р Sónnenstich m;
со́нечныя акуля́ры Sónnenbrille f -, -n;
со́нечная акты́ўнасцьметэар Sónnenaktivität [-vi-] f -;
со́нечн радыя́цыя Sónnenstrahlung f -;
со́нечная эне́ргіяфіз, геагр Sónnenenergie f -;
со́нечны годастр Sónnenjahr n -(e)s, -e;
со́нечны дыск Sónnenscheibe f -, -n;
со́нечнае спляце́ннеанат Sónnengeflecht n -(e)s, Solárplexus [-pléxus] m -
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)
со́нца, -а, н.
1. (у тэрміналагічным значэнні С вялікае). Цэнтральнае нябеснае цела Сонечнай сістэмы, якое з’яўляецца гіганцкім вогненным шарам, што вылучае святло і цяпло.
Вярчэнне Зямлі вакол Сонца.
2. Святло, цяпло, якое вылучаецца гэтым свяцілам.
Травы нельга сушыць на сонцы.
У пакой не даходзіць с.
3.перан., чаго. Тое, што з’яўляецца крыніцай жыцця, шчасця каго-, чаго-н.
С. свабоды.
С. праўды.
◊
Да сонца — да ўсходу сонца, вельмі рана падняцца.
Месца пад сонцам — права на існаванне.
Па сонцы — арыентуючыся на сонца, вызначаючы час па месцазнаходжанні сонца.
|| ласк.со́нейка, -а, н. (да 1 і 2 знач.).
|| прым.со́нечны, -ая, -ае (да 1 і 2 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)