си́вый сі́вы;

врёт, как си́вый ме́рин ≅ хлу́сіць, як наня́ты;

глуп, как си́вый ме́рин дурны́, як бот.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

сивый

Том: 31, старонка: 252.

img/31/31-252_1567_Сивый.jpg

Гістарычны слоўнік беларускай мовы (1982–2017)

ме́рин конь, род. каня́ м.;

врёт, как си́вый ме́рин хлу́сіць, як наня́ты;

глуп, как си́вый ме́рин дурны́, як бот.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

хлусі́ць несов. врать, лгать;

хлу́сіць, як наня́ты — врёт, как си́вый ме́рин

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

наня́ты

1. прич. на́нятый;

2. прич. сня́тый, на́нятый;

1, 2 см. наня́ць;

3. прил. нанято́й;

хлу́сіць (брэ́ша) як н. — врёт как си́вый ме́рин

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

сівы́

1. (о волосах) седо́й;

2. (о лошади) си́вый, се́рый;

3. в др. знач. се́рый;

сіва́я сві́тка — се́рая сермя́га;

дажы́ць да сівы́х валасо́ў — дожи́ть до седы́х воло́с;

с. як лунь (го́луб) — седо́й (бе́лый) как лунь

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

Сі́вы ‘белы, серабрысты (пра валасы)’, ‘колеру попелу; шэры’ (ТС, Нас., Байк. і Некр., Сержп., ТС, Сл. ПЗБ), сівы́ ‘тс’ (ТСБМ, Ласт., ТС, Сл. ПЗБ, Стан.), сы́вы ‘шэры’ (Сл. Брэс.), сіве́ць ‘станавіцца сівым’ (ТСБМ). Укр. си́вий, рус. си́вый, ст.-рус. сивъ, польск. siwy, в.-луж. sywy, чэш., славац. sivý, серб.-харв. си̏в, славен. sív, балг. сив, макед. сив ‘шэры, сівы’, ст.-слав. сивъ. Прасл. *sivъ(jь) ‘сівы, светлы, русы’. Паралелі ў літ. šývas ‘светла-шэры, сівы’, ст.-прус. sywan ‘шэры’, далей у ст.-інд. śyāváh̥ ‘карычневы, цёмна-карычневы’, авест. syāva‑, асец. sau‑ ‘чорны’ (Траўтман, 306; Майргофер, 3, 384), якія працягваюць і.-е. *kʼī‑u̯o < *і.-е. kʼī‑ ‘цёмна-шэры’ з суф. ‑u̯o > прасл. ‑vъ (Борысь, 549). БЕР (6, 633–635), Сной₁ (570–571), як і Покарны (540) узводзяць да і.-е. кораня *kʼei̯‑ ‘цёмны, сівы’. Фасмер (3, 617) сумняваецца ў сувязі з сіні (гл.), якую прапаноўвае Махэк₂ (543, 545), і з сіяць, гл.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Parthis mendacior

Ілжывыя больш за парфян*.

Лживее парфян.

бел. Ілжэ не падсяваючы. Ён не ступіць, каб не залгаў. Не брахне, дык не дыхне. У яго залгаць, як арэх раскусіць. Не быў на той даліне, дзе праўду дзялілі.

рус. Врёт как сивый мерин. Врёт и глазом не смигнёт. Врёт, что помелом метёт. Врёт, людей не стыдится и Бога не боится. Так соврёт, что и не перелезешь. Так путает, что и сам дороги домой не найдёт. Не в подъём человеку врёт. Врёт, как водой бредёт.

фр. Mentir comme un arracheur de dents (Врать как зубодёр). Mentir comme un laquais (Врать как лакей). Mentir comme une oraison funèbre (Врать как надгробная речь). Mentir comme une épitaphe (Врать как эпитафия).

англ. Lie like a gas-meter (Врать как газовый счётчик).

нем. Er lügt wie gedruckt (Он врёт как по печатному).

* Парфяне ‒ ваяўнічы іранскі народ; парфяне славіліся вераломствам i лжывасцю.

Шасцімоўны слоўнік прыказак, прымавак і крылатых слоў (1993, правапіс да 2008 г.)

дурны́

1. (лишённый ума) глу́пый;

д. чалаве́к — глу́пый челове́к;

2. (бестолковый, неразумный) глу́пый, дура́цкий;

д. ўчы́нак — глу́пый (дура́цкий) посту́пок;

о́е стано́вішча — глу́пое (дура́цкое) положе́ние;

3. в знач. сущ. дура́к; глупы́ш;

д. як пень (як бара́н, як бот) — глуп как си́вый ме́рин;

ы́я гро́шы — шальны́е де́ньги;

крыча́ць ~ны́м го́ласам — крича́ть благи́м ма́том;

ы́я жа́рты — глу́пая шу́тка;

з ~но́га ро́зуму — от (с) большо́го ума́;

няма́ дурны́х! — нет дурако́в!;

на маю́у́ю галаву́ (дурны́ ро́зум) — по моему́ сла́бому разуме́нию...;

за ~но́й галаво́й нага́м неспако́йпосл. дурна́я голова́ нога́м поко́я не даёт;

пашлі́о́га, а за ім друго́гапосл. дурака́ пошлёшь, а за ним и сам пойдёшь

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)