Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)
се́дала, -а, мн. -ы, -аў, н.
1. Жэрдка або некалькі жэрдак у куратніку, на якія садзяцца ноччу куры; курасадня.
2.перан. Месца, дзе чалавек пражыў многа гадоў; абжыты куток.
Пакінуць роднае с.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
се́даласр. насе́ст м.
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
се́дала, ‑а, н.
1. Жэрдка або некалькі жэрдак у куратніку, на якія садзяцца ноччу куры; курасадня. Пад павеццю на седале закудах[т]ала курыца.Рылько.Седалы і гнёзды для нясушак зрабіў Вацлаў Нехвядовіч, які аказаўся на дзіва кемлівым птушнікам.Б. Стральцоў.[Стэфка:] — Курачкі цяпер на седале, то ідзі злаві мне адну, Сымонка.Чарнышэвіч.// Месца, дзе гняздзяцца птушкі. Ужо каторы раз над намі моўчкі і паспешліва праляталі на свае седалы самыя познія вароны.Кулакоўскі.Сам арол вісеў галавою ўніз, безупынку лопаючы крыламі. Вось яму ўдалося зноў уладкавацца на сваім седале.Беразняк.
2. Гняздо ў куратніку, дзе нясуцца куры або выседжваюцца кураняты. Яечка — рэдкая прыемнасць у Ганьчыным жыцці. Ганька толькі збірае яйкі на седале і складае іх у стары зялёны макацёр.Васілевіч.У сярэдзіне мая маці пасадзіла на рэшата сапраўдную квактуху Чубатку. — А тваю, відаць, пара з седала выкідаць, — сказала яна да Мані.Якімовіч.
3.перан.Разм. Месца, дзе чалавек пражыў шмат год; абжыты куток. Было страшна, што адарвешся ад роднага седала ды і згубішся ў людзях.Асіпенка.Нейкі час Надзя глядзела засяроджана на сваё колішняе седала, і хоць усё для яе было тут звыклае і роднае, глядзела і не верыла сваім вачам.Гроднеў.// Наседжанае месца або прыдатнае для сядзення месца. Антон праверыў усе вуды, начапляў новых чарвякоў, пажыў рукі і, крыху адышоўшыся ад вады, пачаў рыхтаваць седала — стаяць над вудамі ён ужо стаміўся.Савіцкі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
се́даланс.-г. Hühnerstange f -, -n, Hühnersteige f -
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)
Се́дала ‘жэрдка або некалькі жэрдак у куратніку, на якія ноччу садзяцца куры; курасадня’ (ТСБМ, Касп., ЛА, 1), се́дало ‘тс’ (Пятк. 2., ТС, Сл. Брэс.), се́дла ‘тс’ (Сцяшк. Сл.), се́дала ‘сядзенне ў прасніцы’ (гарад., Сл. ПЗБ), се́дало ‘дэталь калаўрота’ (Сл. ПЗБ), ‘месца, дзе чалавек часта бывае’ (Сл. Брэс.), ‘месца адпачынку’ (ТС). Укр.сі́дало, рус.зах. і паўдн.се́дало і седа́ло, ст.-рус.сѣдало, чэш.sedadlo, в.-луж.sedźadlo, серб.-харв.сје̏дало ‘сядзенне’, дыял.sedàlu ‘сядзенне ў кроснаў’, славен.sedálo, балг.седа́ло, макед.седало ‘сядзенне’. Ад *sědati, ітэратыва дзеяслова sěděti ‘сядзець’ з суф. ‑dlo; гл. Махэк₂ 539. Паводле Слаўскага (SP, 1, 113), гэта ўтварэнні ўжо асобных славянскіх моў. Аднак Трубачоў (Ремесл. терм., 134) лічыць, што прынамсі як назва ткацкай лаўкі гэта слова праславянскае, паколькі мае адпаведнікі ў літ.sédeklė, лат.sēdekle ‘сядзенне ў кроснаў’ і лац.sediculum ‘сядзенне’. Варбат (Морфон., 213) таксама разглядае слова як праславянскае *sědadlo.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
се́дала Месца, дзе чалавек вельмі часта бывае; абжытае месца (Кар.).
Беларускія геаграфічныя назвы. Тапаграфія. Гідралогія. (І. Яшкін, 1971, правапіс да 2008 г.)
perch2[pɜ:tʃ]v. садзі́цца на се́дала; саджа́ць на се́дала
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
кураса́дня, -і, мн. -і, -яў, ж. (разм.).
Перакладзіна ў куратніку, на якую куры садзяцца на ноч; седала.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
perch1[pɜ:tʃ]n.се́дала, кураса́дня
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)