саранча́

назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, жаночы род, 2 скланенне

адз.
Н. саранча́
Р. саранчы́
Д. саранчы́
В. саранчу́
Т. саранчо́й
саранчо́ю
М. саранчы́

Крыніцы: krapivabr2012, nazounik2008, piskunou2012, sbm2012, tsblm1996, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)

саранча́, -ы́, ж., таксама зб.

Насякомае, небяспечны шкоднік сельскай гаспадаркі, які пералятае вялікімі масамі.

С. наляцела.

Накінуцца на што-н., як с. (прагна, падбіраючы ўсё; разм.).

|| прым. саранчо́вы, -ая, -ае.

Сямейства саранчовых (наз.).

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

саранча́ ж., зоол. саранча́

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

саранча́ зоол., перен. саранча́, -чы́ ж.;

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

саранча́, ‑ы, ж.

1. Насякомае падсямейства саранчовых, падобных на коніка, якое вялікімі чародамі пралятае і нішчыць пасевы; небяспечны шкоднік сельскай гаспадаркі. / у знач. зб. Саранча паляцела.

2. зб.; перан. Разм. Пра вялікі натоўп, масу чаго‑н. Усюды [гергетала] саранча гандляроў. Бядуля.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

саранча́ ж. заал. Héuschrecke f -, -n; Wánderheuschrecke f (азіяцкая)

Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс) 

саранча

Том: 31, старонка: 62.

img/31/31-062_0416_Саранча.jpg

Гістарычны слоўнік беларускай мовы (1982–2017)

саранча́

(цюрк. sarynca, ад sary = жоўты)

1) насякомае атрада прамакрылых, падобнае на коніка, якое пралятае вялікімі чародамі і нішчыць расліннасць;

2) перан. вялікая маса каго-н., чаго-н.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)

Саранча́ ’насякомае падсямейства саранчовых, падобнае на коніка, якое вялікімі чародамі пралятае і нішчыць пасевы’ (ТСБМ), саранча́, сарана́ ’тс’ (ТС), сара́нка ’конік, казюлька’ (ТС), сарана́ ’дзятва’ (Янк., Ян., Мат. Гом.), саранчу́к ’насякомае, падобнае на саранчу, але зялёнага колеру з доўгімі заднімі нагамі’ (Нас.), ’каромысел (насякомае)’ (Байк. і Некр.). Ст.-бел. саранча, шаранча (XVI ст.) (Булыка, Лекс. запазыч., 146). Рус. саранча́, дыял. сарана́, укр. сарана́, польск. szarancza, sarancza (з рус. — Брукнер, 683). Запазычанне з цюрк. sarynča ’тс’; параўн. кыпч. sarynčaq ’тс’, вытворнага ад sary(ɣ) ’жоўты’, saryǯa ’жаўтаваты’ (Корш, AfslPh, 9, 666). Сарана́ — адваротны дэрыват ад саранча — Фасмер, 3, 560. Сюды ж сарачыць ’спусташаць, знішчаць, як саранча’ (Нас., Байк. і Некр.). Параўн. сарыч. Гл. яшчэ Жураўскі, Лекс. тюрк., 85.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Саранча пералётная 7/296—297 (укл.); 9/360

Беларуская Савецкая Энцыклапедыя (1969—76, паказальнікі; правапіс да 2008 г., часткова)