Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
самату́гам, прысл.
1. На сабе, без дапамогі цяглавай сілы.
Араць с.
Вазіць торф с.
2.перан. Сваімі сіламі, без дапамогі.
С. выбіцца ў людзі.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
самату́гамнареч.
1. (без помощи тягловой силы) на себе́;
цягну́ць воз с. — тащи́ть воз на себе́;
2.перен. свои́ми си́лами;
рабі́ць с. — де́лать свои́ми си́лами
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
самату́гам, прысл.
1. Без дапамогі цяглавай сілы, на сабе. Тады на заводзе былі ўсяго дзве печы. Рабочыя саматугам вазілі ў іхнія ненасытныя зеўры на тачках торф.Даніленка.Раніцай, у скорым часе пасля пад’ёму, на цэнтральнай дарозе паказвалася двухколка, якую саматугам цягнулі палонныя.С. Александровіч.
2.перан. Сваімі сіламі, без дапамогі. Зміцер сам праз сябе, саматугам выбіўся ў людзі.«Маладосць».
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
самату́гампрысл. mit éigenen Kräften
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)
дамаро́слы, -ая, -ае.
1. Вырашчаны дома, у сваёй гаспадарцы.
Д. тытунь.
2.перан. Пасрэдны, невысокай вартасці; які навучыўся чаму-н.саматугам.
Д. майстар.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
самату́жкі, ‑жак; адз.няма.
Разм. Прымітыўная павозка на двух колах, а таксама невялікія сані для перавозкі чаго‑н. саматугам. Дарога на вуліцы была добрая, цупкая, выкаўзаная, і саматужкі, павіскваючы палазамі, аж самі беглі, хоць на іх ляжала ладная вязка сена.Капыловіч.Упр[о]гшыся ў нагружаныя дрывамі саматужкі, па дарозе памалу, відаць, моцна стомленая, крочыла пажылая жанчына.Краўчанка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
дамаро́слы, ‑ая, ‑ае.
1. Вырашчаны дома, у сваёй гаспадарцы; сваёй гадоўлі. Сядзіць дзед на палку каля калыскі, дамарослы тытун[ь] пакурвае з люлечкі, сваю звычайную песню спявае.Колас.
2.перан. Які навучыўся чаму‑н. саматугам; не прафесіянальны. Паліцыянтам, скваплівым на гарэлку, спецыяльна падсунулі гэтую торбу з гарэлкай, запраўленай сонным парашком. Хітра зроблена, нічога не скажаш. Гэта рабіў не нейкі дамарослы падпольшчык, а чалавек з галавой.Машара.// Невысокай вартасці, якасці; просты, прымітыўны. Праўда, гумар яго дамарослы, і Красак часам не узвышаецца да іроніі над сваімі уласнымі, падчас смешнымі, слабасцямі.«Беларусь».
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
дамаро́слы, дамаро́шчаны
1. (выгадаваны дома) aus éigener Zucht, zu Háuse gezógen [gezüchtet, ángebaut];
1. Коцячы, наблізіць, даставіць куды‑н. Прыкаціць бервяно. □ Янушак .. шмыгнуў у бочку з-пад салідолу, якую прыкаціў быў некалі да кароўніка Рыбалтоўскі, каб укапаць яе і паліць вадой.Дайліда.//што. Даставіць саматугам куды‑н. (воз, матацыкл і пад.). У гэты ж дзень да .. [механіка] прыкаціў свой веласіпед Несцер Ігнатавіч.Дубоўка.Пакуль настаўнік прыкаціў свой матацыкл да возера, на беразе ўжо гарэў касцёр.Скрыпка.
2.Разм. Прыехаць, прыбыць. Прыкацілі мы ў гарадок на самай лепшай трафейнай машыне.Якімовіч.І вось у бліжэйшую нядзелю пачалі з’язджацца сваякі. Першы прыкаціў у размаляваным вазку дзед Юрка з бабаю Крысяю.С. Александровіч.Аўтобус, нарэшце, прыкаціў, з яго выйшлі пасажыры, што прыехалі з горада.Васілёнак.
прыкаці́ць2, ‑качу, ‑коціш, ‑коціць; зак., каго.
Разм. Нарадзіць, прывесці. — Маладзец, сына прыкаціла, — сказала бабка, калі дзіцянё закугакала ў яе на руках.Крапіва.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)