саката́ ць у́ , -ко́ чаш, -ко́ ча; -качы́ ; незак.
1. Пра курэй: кудахтаць, утвараць сокат; пра насякомых, птушак: стракатаць, утвараць строкат.
Сакочуць куры.
Трывожна стракатала сарока.
2. Часта стукаць, страляць, трашчаць.
У лесе сакаталі кулямёты.
3. перан. разм. ).
|| наз. саката́ нне , -я, н.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
саката́ ць
дзеяслоў, непераходны, незакончанае трыванне, незваротны, 1-е спражэнне
Цяперашні час
адз. мн.
1-я ас. сакачу́
сако́ чам
2-я ас. сако́ чаш
сако́ чаце
3-я ас. сако́ ча
сако́ чуць
Прошлы час
м. саката́ ў
саката́ лі
ж. саката́ ла
н. саката́ ла
Загадны лад
2-я ас. сакачы́
сакачы́ це
Дзеепрыслоўе
цяп. час сако́ чучы
Крыніцы:
dzsl2007 ,
krapivabr2012 ,
piskunou2012 ,
sbm2012 ,
tsblm1996 ,
tsbm1984 .
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
саката́ ць несов.
1. кокота́ ть;
2. (о чём-л. стучащем ) стрекота́ ть, тарахте́ ть, треща́ ть, стуча́ ть;
дзе́ сьці пача́ ў с. кулямёт — где́ -то на́ чал треща́ ть пулемёт;
3. (быстро говорить ) разг. а́ ть, тарато́ рить
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
саката́ ць ‑качу, ‑кочаш, ‑коча; незак.
1. Кудахтаць, утвараць сокат (пра курэй). У сенцах спакойна, непалохана ходзяць белыя куры — кудахчуць, сакочуць. Сіпакоў . Ходзіць курачка ля току і сакоча: — Ко-ку! Ко-ку! Шушкевіч . // Бясконцым, здаецца, на ўсю зямлю, хорам сакаталі конікі і пырскалі з-пад ног на ўсе бакі. Дуброўскі . Толькі сарока, пералятаючы з дрэва на дрэва, трывожна сакатала. Бажко .
2. Часта стукаць, страляць, трашчаць. Раўлі гарматы, трывожна сакаталі кулямёты на Валакаламскай шашы. Няхай . Калёсы часта і дробна сакаталі па мёрзлай зямлі. Мележ . За сцяною плаўна.. сакатала швейная машына. Ракітны .
3. перан. Разм. Хутка, не сціхаючы, гаварыць; балбатаць. Сам.. [Бабіч] гаворыць мала, а толькі слухае, як другія сакочуць, прычым на яго твары ўвесь час красуе найдабрэйшая ўсмешка. Колас .
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
саката́ ць
1. (пра курыцу ) gá ckern; zí rpen vi пра насякомых ); schwá tzen vi é ischen vi пра сароку );
2. часта стукаць , страляць ) разм. á ttern vi á ttern vi á sseln vi
кулямёт саката́ ў безупы́ нна í nengewehr rá tterte ú naufhörlich;
3. разм. хутка , не сціхаючы , гаварыць ) plá ppern vi á tzen vi
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)
Саката́ ць сакатаць ’ (БРС , Нас. , Шат. , Касп. , Сцяшк. , Гарэц. , Шн. , Янк. 3.. Інстр. 2, 3, Зн., дыс. ), сокоті́ ты ’раўнамерна, хораша пастукваць (пра новы воз)’ (Нар. лекс. ). Рус. сокота́ ць ’балбатаць (як сарока), гагатаць’, ’кудахтаць’. Звязваюць з слав. *sokъ ’ісцец, выведнік, лазутчык’, рус. са́ кать ’перагаворвацца’, балг. са́ кам ’патрабую, хачу’ і далей з літ. sakýti , sakaũ ’гаварыць’ (Мікуцкі, 70, 365), лат. sacît , saku ’тс’, лац. in‑seque ’абвясці’, ст.- в.-ням. sagên ’гаварыць’, грэч. ένισπου ’скажы’ (Траўтман , 255; Фрэнкель , ZfslPh , 20, 51; гл. таксама Фасмер , 3, 708, там жа і іншая літ. ). Сюды ж со́ кот — дэвербатыў ад сакатаць сакату́ ха ’курыца’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
тарато́ рить несов. разг. саката́ ць , лапата́ ць; (болтать) балбата́ ць;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
засаката́ ць , -качу́ , -ко́ чаш, -ко́ ча; -качы́ ; зак.
1. Пачаць сакатаць .
Куры засакаталі.
2. перан.
3. перан. -н. , што раўнамерна стукае, гучыць сокатам (разм. ).
Дзесьці недалёка засакатаў кулямёт.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
сакатну́ ць
‘аднакратны дзеяслоў да сакатаць ’
дзеяслоў, непераходны, закончанае трыванне, незваротны, 1-е спражэнне
Будучы час
адз. мн.
1-я ас. сакатну́
сакатнё́ м
2-я ас. сакатне́ ш
сакатняце́
3-я ас. сакатне́
сакатну́ ць
Прошлы час
м. сакатну́ ў
сакатну́ лі
ж. сакатну́ ла
н. сакатну́ ла
Загадны лад
2-я ас. сакатні́
сакатні́ це
Дзеепрыслоўе
прош. час сакатну́ ўшы
Крыніцы:
piskunou2012 .
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
прасаката́ ць , ‑качу, ‑кочаш, ‑коча; зак.
1. Абазвацца сокатам, засакатаць. Курыца прасакатала. Кулямёт прасакатаў.
2. Сакатаць некаторы час.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)