пы́рснуць

дзеяслоў, непераходны, закончанае трыванне, незваротны, 1-е спражэнне

Будучы час
адз. мн.
1-я ас. пы́рсну пы́рснем
2-я ас. пы́рснеш пы́рснеце
3-я ас. пы́рсне пы́рснуць
Прошлы час
м. пы́рснуў пы́рснулі
ж. пы́рснула
н. пы́рснула
Загадны лад
2-я ас. пы́рсні пы́рсніце
Дзеепрыслоўе
прош. час пы́рснуўшы

Крыніцы: dzsl2007, krapivabr2012, piskunou2012, sbm2012, tsblm1996, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)

пы́рснуць сов.

1. однокр., в разн. знач. бры́знуть, пры́снуть;

і́скры ~нулі — и́скры бры́знули;

п. вадо́й у твар — бры́знуть (пры́снуть) водо́й в лицо́;

слёзы ~нулі з вачэ́й — слёзы бры́знули из глаз;

2. (быстро устремиться) пры́снуть;

п. у ро́зныя бакі́ — пры́снуть в ра́зные сто́роны;

3. перен. (рассмеяться) пры́снуть;

4. перен. вспыли́ть, вскипе́ть, вспы́хнуть

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

пы́рснуць, ‑ну, ‑неш, ‑не; зак.

1. Аднакр. да пырскаць.

2. Раптоўна і моцна паліцца. Саша захліпнулася, і слёзы пырснулі з вачэй. Пестрак. Кроў фантанам пырснула з раны. Новікаў. // перан. Раптоўна з’явіцца, паказацца (пра сонечныя прамяні, святло, агонь). Назаўтра, ледзь сонца пырснула з-за Некрашоў, Шэмет ужо быў на стадоле. Лобан.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

пы́рскаць, -аю, -аеш, -ае; незак.

1. чым. Раскідаць кроплі вадкасці, дробныя часцінкі чаго-н.

П. слінай ад злосці (злавацца, быць раз’юшаным). Шнур пырскаў іскрамі.

2. каго-што чым або што на каго-што. Рассейваць дробныя пырскі дзе-н., абліваць дробнымі пырскамі.

П. духамі.

3. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Разлятацца пырскамі (кроплямі і пад.); ліцца струменем, з сілай.

Фантан пырскае.

Гразь пырскае з-пад капытоў.

Кроў пырскае з раны.

Пырскае злосць (перан.).

4. Смяяцца (не стрымаўшыся або ў адказ на што-н. смешнае).

П. у кулак (хаваючы смех).

5. (1 і 2 ас. не ўжыв.), перан. Разбягацца імкліва, адразу.

П. у розныя бакі.

|| зак. пы́рснуць, -ну, -неш, -не; -ні́, напы́рскаць, -аю, -аеш, -ае (чым або што на каго-што; да 2 знач.) іпапы́рскаць, -аю, -аеш, -ае.

Пырснулі слёзы.

Пырснуць ад смеху.

Дзеці пырснулі ўрассыпную.

|| наз. пы́рсканне, -я, н.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

бры́знуть сов., однокр. пы́рснуць.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

брыскану́ць

‘пырснуць, пачаць крапаць (пра дождж)’

дзеяслоў, непераходны, закончанае трыванне, незваротны, 1-е спражэнне

Будучы час
адз. мн.
1-я ас. - -
2-я ас. - -
3-я ас. брыскане́ брыскану́ць
Прошлы час
м. брыскану́ў брыскану́лі
ж. брыскану́ла
н. брыскану́ла
Дзеепрыслоўе
прош. час брыскану́ўшы

Крыніцы: piskunou2012.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)

узбуйне́ць, ‑ее; зак.

Стаць больш буйным (у 1 знач.). [Каласы] ўзбуйнелі ўдвая, набрынялі, наступі — пырснуць крухмалам. Пташнікаў.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

◎ Пу́рзнуць ’пырснуць, моцна паліцца’ (ТС). “Звонкі” варыянт гукапераймальнага пырснуць, гл. (у < ы пасля губнога).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

квацану́ць

‘мазануць што-небудзь і без прамога дапаўнення, пырснуць чым-небудзь’

дзеяслоў, пераходны/непераходны, закончанае трыванне, незваротны, 1-е спражэнне

Будучы час
адз. мн.
1-я ас. квацану́ квацанё́м
2-я ас. квацане́ш квацаняце́
3-я ас. квацане́ квацану́ць
Прошлы час
м. квацану́ў квацану́лі
ж. квацану́ла
н. квацану́ла
Загадны лад
2-я ас. квацані́ квацані́це
Дзеепрыслоўе
прош. час квацану́ўшы

Крыніцы: piskunou2012.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)

квэ́цнуць

‘ударыць каго-небудзь, мазануць што-небудзь і без прамога дапаўнення, пырснуць чым-небудзь’

дзеяслоў, пераходны/непераходны, закончанае трыванне, незваротны, 1-е спражэнне

Будучы час
адз. мн.
1-я ас. квэ́цну квэ́цнем
2-я ас. квэ́цнеш квэ́цнеце
3-я ас. квэ́цне квэ́цнуць
Прошлы час
м. квэ́цнуў квэ́цнулі
ж. квэ́цнула
н. квэ́цнула
Загадны лад
2-я ас. квэ́цні квэ́цніце
Дзеепрыслоўе
прош. час квэ́цнуўшы

Крыніцы: piskunou2012.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)