пукчэ́ць
‘утвараць пуканне ад бражэння; рыкаць, бурчаць, злосна мармытаць, гаварыць пра сябе што-небудзь і без прамога дапаўнення’
дзеяслоў, пераходны/непераходны, незакончанае трыванне, незваротны, 2-е спражэнне
| Цяперашні час |
|
адз. |
мн. |
| 1-я ас. |
пукчу́ |
пукчы́м |
| 2-я ас. |
пукчы́ш |
пукчыце́ |
| 3-я ас. |
пукчы́ць |
пукча́ць |
| Прошлы час |
| м. |
пукчэ́ў |
пукчэ́лі |
| ж. |
пукчэ́ла |
| н. |
пукчэ́ла |
| Загадны лад |
| 2-я ас. |
пукчы́ |
пукчы́це |
| Дзеепрыслоўе |
| цяп. час |
пукчучы́ |
Крыніцы:
piskunou2012.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
◎ Пукчэ́ць ’утвараць пуканне ад бражэння; гаварыць невыразна, пра сябе’ (Нас.) ’брадзіць; бурчаць’ (в.-дзв., паст., трок., рас., Сл. ПЗБ), ’незадаволена бурчаць’ (полац., Нар. лекс.; Яўс.), сюды ж путаць ’дэманструючы незадавальненне, гаварыць сабе пад нос; бурчаць (у жываце)’ (Нас., Сл. ПЗБ), пукцець (пукцЬць) ’незадаволена гаварыць сам з сабою’ (Шымк. Собр.), пуктаць ’брадзіць; бурчаць’ (Сл. ПЗБ). Паводле Грынавяцкене (там жа), зліт, pukšėti ’стагнаць, бурчаць’ або pukščioti ’тс’, гукапераймальнага паходжання (гл. таксама Лаўчутэ, Балтизмы, 126); словы з ‑w‑ (-г/-), магчыма, утвораны на славянскай глебе як інтэнсівы да пу́каць (ад гукапераймальнага пу(к)!), параўн. укр. пу́кти ’лопнуць’, рус. пск., наўг. пуктаць ’гаварыць невыразна, мармытаць’, пуктосіць ’нашэптваць, нагаворваць, калдаваць’ і паралельныя пухтеть ’бурчаць, пучыць (у жываце)’, пыхать/пыхтеть ’цяжка дыхаць’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Пу́кта ’буркун, заўсёды незадаволены чалавек’ (Яўс.; міёр., З нар. сл.), пукту́н, пу́ктала ’тс’ (міёр., З нар. сл.), сюды ж пук‑ таніна ’бурчанне, мармытанне са злосцю; невыразны адказ’ (міёр., Нар. словатв.). Утворана ад пукцёць, пуктаць ’бурчаць’, гл. пукчэць,
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)