пру́ска-аўстры́йскі
прыметнік, адносны
|
адз. |
мн. |
| м. |
ж. |
н. |
- |
| Н. |
пру́ска-аўстры́йскі |
пру́ска-аўстры́йская |
пру́ска-аўстры́йскае |
пру́ска-аўстры́йскія |
| Р. |
пру́ска-аўстры́йскага |
пру́ска-аўстры́йскай
пру́ска-аўстры́йскае |
пру́ска-аўстры́йскага |
пру́ска-аўстры́йскіх |
| Д. |
пру́ска-аўстры́йскаму |
пру́ска-аўстры́йскай |
пру́ска-аўстры́йскаму |
пру́ска-аўстры́йскім |
| В. |
пру́ска-аўстры́йскі (неадуш.)
пру́ска-аўстры́йскага (адуш.) |
пру́ска-аўстры́йскую |
пру́ска-аўстры́йскае |
пру́ска-аўстры́йскія (неадуш.)
пру́ска-аўстры́йскіх (адуш.) |
| Т. |
пру́ска-аўстры́йскім |
пру́ска-аўстры́йскай
пру́ска-аўстры́йскаю |
пру́ска-аўстры́йскім |
пру́ска-аўстры́йскімі |
| М. |
пру́ска-аўстры́йскім |
пру́ска-аўстры́йскай |
пру́ска-аўстры́йскім |
пру́ска-аўстры́йскіх |
Крыніцы:
piskunou2012.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)
пру́ска-герма́нскі
прыметнік, адносны
|
адз. |
мн. |
| м. |
ж. |
н. |
- |
| Н. |
пру́ска-герма́нскі |
пру́ска-герма́нская |
пру́ска-герма́нскае |
пру́ска-герма́нскія |
| Р. |
пру́ска-герма́нскага |
пру́ска-герма́нскай
пру́ска-герма́нскае |
пру́ска-герма́нскага |
пру́ска-герма́нскіх |
| Д. |
пру́ска-герма́нскаму |
пру́ска-герма́нскай |
пру́ска-герма́нскаму |
пру́ска-герма́нскім |
| В. |
пру́ска-герма́нскі (неадуш.)
пру́ска-герма́нскага (адуш.) |
пру́ска-герма́нскую |
пру́ска-герма́нскае |
пру́ска-герма́нскія (неадуш.)
пру́ска-герма́нскіх (адуш.) |
| Т. |
пру́ска-герма́нскім |
пру́ска-герма́нскай
пру́ска-герма́нскаю |
пру́ска-герма́нскім |
пру́ска-герма́нскімі |
| М. |
пру́ска-герма́нскім |
пру́ска-герма́нскай |
пру́ска-герма́нскім |
пру́ска-герма́нскіх |
Крыніцы:
piskunou2012.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)
пру́ска-саксо́нскі
прыметнік, адносны
|
адз. |
мн. |
| м. |
ж. |
н. |
- |
| Н. |
пру́ска-саксо́нскі |
пру́ска-саксо́нская |
пру́ска-саксо́нскае |
пру́ска-саксо́нскія |
| Р. |
пру́ска-саксо́нскага |
пру́ска-саксо́нскай
пру́ска-саксо́нскае |
пру́ска-саксо́нскага |
пру́ска-саксо́нскіх |
| Д. |
пру́ска-саксо́нскаму |
пру́ска-саксо́нскай |
пру́ска-саксо́нскаму |
пру́ска-саксо́нскім |
| В. |
пру́ска-саксо́нскі (неадуш.)
пру́ска-саксо́нскага (адуш.) |
пру́ска-саксо́нскую |
пру́ска-саксо́нскае |
пру́ска-саксо́нскія (неадуш.)
пру́ска-саксо́нскіх (адуш.) |
| Т. |
пру́ска-саксо́нскім |
пру́ска-саксо́нскай
пру́ска-саксо́нскаю |
пру́ска-саксо́нскім |
пру́ска-саксо́нскімі |
| М. |
пру́ска-саксо́нскім |
пру́ска-саксо́нскай |
пру́ска-саксо́нскім |
пру́ска-саксо́нскіх |
Крыніцы:
piskunou2012.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
Пру́ск
назоўнік, уласны, неадушаўлёны, неасабовы, мужчынскі род, 1 скланенне
|
адз. |
| Н. |
Пру́ск |
| Р. |
Пру́ска |
| Д. |
Пру́ску |
| В. |
Пру́ск |
| Т. |
Пру́скам |
| М. |
Пру́ску |
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)
векавы́, ‑ая, ‑ое.
Які жыве, існуе вякамі, вельмі доўга; стары. Векавыя дубы. Векавыя паданні. □ Ідзе чалавек бестурботны, Разглядвае лес векавы. Колас. [Гвардзейцы Ракасоўскага] завяршылі канчатковай перамогай векавое змаганне славян з крыжацка-пруска-фашысцкай навалай. Брыль.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Перамо́га (пірямо́га) ’поспех у змаганні, на вайне; поўны поспех, трыумф’, ’пераадоленне’ (Нас., Гарэц., ТСБМ, Бяльк.), перамага́ць ’пераадольваць’ (Шат., Касп.), ’браць верх’ (брасл., Сл. ПЗБ), ’пераганяць каго-небудзь, апярэджваць’ (Ян.), перамагчы́, перамогчы́, пірямо́ч ’перамагчы’ (ТС, Сл. ПЗБ, Бяльк.), рус. смал. взяць перемо́гу ’ўзяць верх’. Укр. перемо́га, палт. перема́га ’перамога’, польск. малаўжывальнае і семантычна адрознае przemoga ’сіла, моц’, якія з’яўляюцца ўтварэннямі з прыстаўкі пера- і дзеяслова магчы (гл.) < прасл. *per‑ і *mogti > *per‑magati (параўн. яшчэ ст.-усх.-слав. перемогати ’намагацца перамагчы’ (1216 г.), перемогати се (1140 г.), перемочи ’перамагчы’ (1216 г.), а таксама польск. przemóc, przemagać, чэш. přemoci, přemáhati, славац. premôcť, premáhať, славен. premȏči, серб.-харв. према́гати ’перамагаць, перамагчы’) пры дапамозе суфікса ‑а з абстрактным значэннем (як слав‑а, кар‑а, а‑барон‑а, трав‑а). Аналагічная будова слоў з той жа семантыкай заўважана ў балт. мовах (Непакупны, Связи, 84–84): з прыстаўкай ap‑/ab‑ і дзеяслова са значэннем ’магчы’ — гэта пруска-літоўска-беларускі арэал (прус. ep‑war(r)īsnan (В. скл.) — літ. жамойцк. ap‑galė < паўд.-літ. ap‑galėti ’перамагчы’ — бел. гродз. абмага́ць (гл.) і з прыстаўкай per‑ літоўска-беларуска-ўкраінскі арэал (літ. per‑galė — бел. пера‑мога — укр. перемо́га).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
БАРКЛА́Й ДЭ ТО́ЛІ Міхаіл Багданавіч
(24.12.1761, маёнтак Помуш, цяпер у Пакруойскім раёне Літвы — 25.5.1818),
расійскі палкаводзец і дзярж. дзеяч, ген.-фельдмаршал (1814). Выхадзец з шатл. роду, які ў 17 ст. перасяліўся ў Прыбалтыку. Удзельнік руска-турэцкай 1787—91 і руска-шведскай 1788—90 войнаў, т.зв. Польскай кампаніі 1792—94 — задушэння паўстання Т.Касцюшкі (штурм Вільні, знішчэнне атрада С.Грабоўскага каля Гродна). Камандзір дывізіі, корпуса ў руска-пруска-французскую 1806—07 і руска-шведскую 1808—09 войны. З мая 1809 галоўнакаманд. фінл. арміяй і ген.-губернатар Фінляндыі. З 1810 чл. Дзярж. савета. У студз. 1810 — вер. 1812 ваен. міністр, адначасова камандаваў 1-й Зах. арміяй, сфарміраванай у Літве і Зах. Беларусі (сак. — вер. 1812). У час вайны 1812 да 17 жн. фактычна кіраваў баявымі дзеяннямі рас. войскаў, у Барадзінскай бітве 1812 камандаваў правым флангам і цэнтрам баявога парадку. У замежных паходах рускай арміі 1813—14 галоўнакаманд. руска-прускай арміяй. З 1815 галоўнакаманд. 1-й рас. арміяй. У 1817 суправаджаў цара Аляксандра І у яго падарожжы па Беларусі; выступаў супраць ваен. пасяленняў.
Літ.:
Балязин В.Н. Фельдмаршал М.Б. Барклай-де-Толли: Жизнь и полководческая деятельность. Киев, 1990;
Тотфалушин В.П. М.Б.Барклай де Толли в Отечественной войне 1812 г. Саратов, 1991.
т. 2, с. 309
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)