пракіса́ць

дзеяслоў, незакончанае трыванне, незваротны, 1-е спражэнне

Цяперашні час
адз. мн.
1-я ас. - -
2-я ас. - -
3-я ас. пракіса́е пракіса́юць
Прошлы час
м. пракіса́ў пракіса́лі
ж. пракіса́ла
н. пракіса́ла
Дзеепрыслоўе
цяп. час пракіса́ючы

Крыніцы: krapivabr2012, piskunou2012, sbm2012, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)

пракіса́ць несов. прокиса́ть

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

пракіса́ць, ‑ае.

Незак. да пракіснуць.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

пракіса́ць sáuer wérden

Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс) 

прокиса́ть несов. пракіса́ць, скіса́ць, укіса́ць.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

пракіса́нне, ‑я, н.

Дзеянне паводле знач. дзеясл. пракісаць — пракіснуць.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

schlíppern

vi (s) скіса́ць, пракіса́ць, абрызга́ць (пра малако)

Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.) 

sour​2 [ˈsaʊə] v.

1. пракіса́ць, закіса́ць;

The hot weather soured the milk. Ад гарачыні малако скісла.

2. станаві́цца пану́рым, быць незадаво́леным;

He was soured by misfortunes. Няўдачы зрабілі яго змрочным.

Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)

sour​1 [ˈsaʊə] adj.

1. кі́слы, пракі́слы;

sour pickles марынава́ныя гуркі́; пі́кулі;

smell sour аддава́ць кісля́цінай

2. пану́ры, сярдзі́ты; зло́сны, зласлі́вы; у ке́пскім настроі́;

What a sour face she has! Што за кіслы ў яе выгляд!;

Pleasure turned sour on him. Пацехі абрыдлі яму.

♦

go/turn sour кі́снуць, пракіса́ць; псавацца;

sour gra pes прытво́рнае грэ́баванне чым-н. недасяга́льным

Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)

Рубе́ль 1 ’грашовая адзінка, роўная 100 капейкам’, ’банкнот і манета такой вартасці’ (ТСБМ), ст.-бел. рубель ’грашовая адзінка, роўная 100 грошам’ (Ст.-бел. лексікон), сюды ж рублёвы ’які каштуе адзін рубель’ (ТСБМ), рублёўка ’манета або казначэйскі білет вартасцю ў адзін рубель’ (ТСБМ). Як назва грашовай адзінкі ва ўсіх славянскіх мовах з рус. рубль ’рубель’, якое ад рубить ’сячы’ (гл. руб), паводле Фасмера (3, 511), “абрубак грыўны”. Параўн. укр. карбо́ванець пры карб ’засечка; рубец’, карбува́ти ’рабіць нарэзы; рэзаць; сячы’, карбо́ваний ’пакрыты разьбой; парэзаны’ (ЕСУМ, 2, 388). Гл. таксама рубель 2.

Рубе́ль 2 ’тоўстая жэрдка, якой уціскаюць на возе сена, снапы і пад.’ (ТСБМ), ’жордка, да якой прымацоўваюць бярвёны пры складанні плытоў сплаўнога лесу’ (стол., лельч., петр., Маслен.), ’тоўстая рухомая жэрдка, на якой стаяць, крыючы страху саломай’, ’кладзь, якая агароджвае застаронкі ў станку (курэні)’ (ТС), рубэ́ль ’жэрдка ў нажной ступе’ (Клім.), ’прылада для ўціскання сена ці саломы на возе або машыне’ (пін., стол., Сл. Брэс.). Ст.-рус. рубль ’кляп, адсечаны кавалак’ (Сразн., 3, 182). Але, магчыма, новы беларускі аддзеяслоўны назоўнік з суф. ‑ель ад рубіць (гл.) са значэннем выніку дзеяння як бурдзе́ль ’пракіслая страва’ ад бурдзе́ць ’пракісаць’, круце́ль ’перавясла’ і ’падобныя’. Параўн. балг. ръ́бел ’адбітая частка прылады для рэзання, сячэння; зазубрына на вастрыі прылады’, н.-луж. rubjel ’абрубак палкі’ (< прасл. *robьlь ’адсечаны кавалак’, Шустар-Шэўц, 2, 1249).

Рубе́ль 3 ’драўлянае прыстасаванне для разгладжвання бялізны’ (Сл. рэг. лекс.). Рус. дыял. рубе́ль ’тс’, ’жэрдка з зарубкамі па краях, якой прыціскаюць сена’. Фасмер (3, 511) выводзіць ад рубить (гл.). Відаць, да папярэдняга слова.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)