Пракрустава ложа 8/544

Беларуская Савецкая Энцыклапедыя (1969—76, паказальнікі; правапіс да 2008 г., часткова)

пракру́стаў

прыметнік, прыналежны

адз. мн.
м. ж. н. -
Н. пракру́стаў пракру́става пракру́става пракру́ставы
Р. пракру́ставага пракру́ставай
пракру́ставае		 пракру́ставага пракру́ставых
Д. пракру́ставаму пракру́ставай пракру́ставаму пракру́ставым
В. пракру́стаў (неадуш.)
пракру́ставага (адуш.)		 пракру́ставу пракру́става пракру́ставы (неадуш.)
пракру́ставых (адуш.)
Т. пракру́ставым пракру́ставай
пракру́ставаю		 пракру́ставым пракру́ставымі
М. пракру́ставым пракру́ставай пракру́ставым пракру́ставых

Крыніцы: krapivabr2012, piskunou2012, tsblm1996, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)

пракру́стаў, -тава.

У выразе: пракрустава ложа (кніжн.) — мерка, пад якую сілком падганяюць, прыстасоўваюць што-н. [ад імя міфічнага старажытнагрэчаскага разбойніка Пракруста, які сваім ахвярам абсякаў ці выцягваў ногі па даўжыні свайго ложа].

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

прокру́стов / прокру́стово ло́же пракру́става ло́жа.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

пракру́стаў, ‑ава.

У выразе: пракрустава ложа гл. ложа ​3.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

пракру́стаў: Пракру́става ло́жа книжн. Прокру́стово ло́же

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

ло́жа², -а, мн. -ы, -аў, н.

1. Месца для спання, пасцель (уст.).

2. Паглыбленне ў грунце, па якім цячэ водны паток.

Л. ракі.

◊

Пракрустава ложа (кніжн.) — мерка, пад якую сілком падганяюць што-н.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

Prokrústesbett

n -(e)s пракру́става ло́жа

Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.) 

ло́жа I ж., в разн. знач. ло́жа;

тэатра́льная л. — театра́льная ло́жа;

масо́нская л. — масо́нская ло́жа

ло́жа II ж. (ружья) ло́же ср., ло́жа

ло́жа III ср.

1. (русло) ло́же;

2. уст., поэт. ло́же;

◊ Пракру́става л. — книжн. Прокру́стово ло́же

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

ло́жа ​1, ‑ы, ж.

1. Месца ў глядзельнай зале, аддзеленае перагародкаю для невялікай колькасці асоб. У ложы паблісквалі маноклі і ордэнскія крыжы генералаў. Мехаў. Увечары .. [Эльга], нібы цень, прашмыгнула ў артыстычную ложу, забілася ў кут, каб не ўбачылі яе з залы. Мікуліч.

2. Уст. Аддзяленне масонскай арганізацыі.

[Фр. loge.]

ло́жа ​2, ‑ы, ж.

Драўляная частка ружжа ці аўтамата, да якой прымацаваны ствол. Падняў я стрэльбу. Снег абцёр з рулі і ложы. Сачанка. Гэта быў невялікі, лёгкі і вельмі зручны аўтамат; ложа яго была аздоблена перламутрам, механізм ніколі не даваў асечкі. Шчарбатаў.

ло́жа ​3, ‑а, н.

1. Паглыбленне ў грунце, па якім цячэ водны паток; рэчышча. Вось як цяпер, перада мною Устае куточак той прыгожа, Крынічкі вузенькае ложа. Колас.

2. Уст., паэт. Пасцель.

•••

Пракрустава ложа (кніжн.) — мерка, пад якую сілком падганяюць, прыстасоўваюць што‑н. (Ад імя міфічнага грэчаскага разбойніка Пракруста, які клаў захопленыя ім ахвяры на сваё ложа і абсякаў ногі тым, хто быў даўжэй ложа, а тым, хто карацей, выцягваў іх.)

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)