прабі́ць, -б’ю́, -б’е́ш, -б’е́; -б’ём, -б’яце́, -б’ю́ць; -біў, -біла; -бі; -біты; зак.

1. гл. біць.

2. што. Ударамі або іншым спосабам зрабіць адтуліну, праход у чым-н.

П. адтуліну ў сцяне.

П. сабе дарогу (перан.: дасягнуць поспеху).

3. што. З цяжкасцю дабіцца ажыццяўлення чаго-н.

П. праект будаўніцтва Дома культуры.

|| незак. прабіва́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е (да 2 і 3 знач.).

|| наз. прабіва́нне, -я, н. (да 2 і 3 знач.).

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

прабі́ць

дзеяслоў, пераходны/непераходны, закончанае трыванне, незваротны, 1-е спражэнне

Будучы час
адз. мн.
1-я ас. праб’ю́ праб’ё́м
2-я ас. праб’е́ш праб’яце́
3-я ас. праб’е́ праб’ю́ць
Прошлы час
м. прабі́ў прабі́лі
ж. прабі́ла
н. прабі́ла
Загадны лад
2-я ас. прабі́ прабі́це
Дзеепрыслоўе
прош. час прабі́ўшы

Крыніцы: dzsl2007, krapivabr2012, piskunou2012, sbm2012, tsblm1996, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)

прабіць сов.

1. в разн. знач. проби́ть; (проделать отверстие — ещё) проломи́ть, продыря́вить;

п. сцяну́ — проби́ть (проломи́ть) сте́ну;

п. даро́гу праз лес — проби́ть доро́гу че́рез лес;

гадзі́ннік ~бі́ў пало́ву пе́ршай — часы́ проби́ли полови́ну пе́рвого;

п. мяч — проби́ть мяч;

2. (повредить уколом) наколо́ть, просади́ть;

п. нагу́ — наколо́ть (просади́ть) но́гу;

3. проколо́ть, проткну́ть, пронзи́ть;

◊ п. сабе́ даро́гу — проби́ть себе́ доро́гу (путь);

гарма́тай не ~б’е́ш — пу́шкой не прошибёшь;

ілбо́м сцяну́ не ~б’е́ш — посл. лбом сте́ну не прошибёшь

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

прабі́ць, ‑б’ю, ‑б’еш, ‑б’е; ‑б’ём, ‑б’яце; пр. прабіў, ‑біла; заг. прабі; зак.

1. што. Ударамі праламаць што‑н.; прадзіравіць. На ямах дол. Страха бы здзьмута, Сцяну ў хляве прабіў снарад. Колас. // Ударамі або іншым спосабам зрабіць (дзірку, прабоіну). У бляшанцы з-пад кансерваў прабіў збоку тры дзіркі. Грамовіч. // Прайсці праз што‑н. з сілай, парушаючы цэласнасць чаго‑н. Вады паясок Пад сонцам іскрыцца, Прабіла пясок Ля ўзгорка крыніца. Нядзведскі. // Пранікнуць, прасачыцца праз што‑н. Сонца не магло прабіць шчыльную заслону. Савіцкі. // Спец. Прайсці, распрацаваць участак пароды.

2. што. Разм. Пракласці (дарогу, сцежку і пад.). Вазьму пілу, вазьму сякеру І ў пушчы шлях сабе праб’ю. Гурло.

3. што. Ударам накіраваць што‑н. куды‑н. Прабіць мяч.

4. Утварыць гук, адбіць удары. Райкомаўскі гадзіннік на сцяне паволі, не спяшаючыся, прабіў адзінаццаць. Пестрак. / у безас. ужыв. На каланчы прабіла шэсць гадзін, а Зачэпы ўсё не было. Асіпенка.

•••

Гарматай не праб’еш — а) пра ўпартага чалавека, якога нельга пераканаць; б) пра вялікую колькасць, збор народу.

Ілбом сцяны не праб’еш — пра марныя намаганні дасягнуць чаго‑н.

Прабіць сабе дарогу — дасягнуць поспеху.

Час прабіў гл. час.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

прабі́ць

1. (зрабіць адтуліну) éinschlagen* vt, durchschlágen* vt; dúrchbrechen* vt; lóchen vt, entwérten vt (білет);

прабі́ць брэш éine Brésche schlágen*;

прабі́ць (сабе́) даро́гу перан. sich (D) den Weg báhnen, sich (D) Bahn bréchen*, sich (D) fréie Bahn scháffen;

2. (пра гадзіннік) schlágen* vt;

прабі́ла тры гадзі́ны die Uhr hat drei geschlágen

Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс) 

біць, б’ю, б’еш, б’е; б’ём, б’яце́, б’юць; бі; бі́ты; незак.

1. каго (што). Наносіць удары, збіваць каго-н.

Б. гарэзу дубцом.

2. каго-што. Наносіць паражэнне.

Б. ворага.

3. каго (што). Забіваць каго-н. (жывёлу, птушак і пад.).

Б. цюленяў.

4. што. Разбіваць, раздрабняць.

Б. посуд.

Б. каменне.

5. Удараць, стукаць.

Б. кувалдай.

Святло б’е ў вочы (перан.).

6. у што. Ударамі ўтвараць гукі.

Б. у бубен.

7. што і без дап. Ударамі адзначаць што-н., гучаць, вызвоньваць, званіць.

Гадзіннік б’е.

8. што. Ударамі, гукамі абазначаць што-н.

Б. трывогу.

Б. адбой.

9. Страляць, абстрэльваць.

Б’юць гарматы па акопах.

Стрэльба добра б’е.

10. У спартыўных гульнях: накіроўваць у цэль.

Б. па варотах.

11. У шашках, шахматах, картачных гульнях: браць фігуру або пакрываць карту праціўніка, пазбаўляць удзелу ў гульні.

Б. ферзя.

Б. валета.

12. перан. Едка высмейваць, крытыкаваць.

Словы паэта б’юць па бюракратызме.

13. (1 і 2 ас. звычайна не ўжыв.), каго (што). Трэсці (пра хваробу, страх і пад.; разм.).

Кашаль б’е.

14. (1 і 2 ас. звычайна не ўжыв.). Імкліва выцякаць адкуль-н.

Струмень б’е.

Жыццё б’е (перан.).

15. што. Вырабляць пэўным спосабам.

Б. масла.

Б. валёнкі.

◊

Бібікі біць (разм., неадабр.) — гультаяваць, бяздзейнічаць.

Біць крыніцай — бурна развівацца.

Біць на што (разм.) — імкнуцца да чаго-н.

Біць па кішэні (разм.) — уводзіць у страту.

Біць (сябе) у грудзі (разм.) — клясціся, запэўніваць у чым-н.

Біць паклоны (разм.) — пачціва прасіць каго-н.

Біць у адну кропку — дамагацца аднаго чаго-н.

Біць у нос (разм., неадабр.) — патыхаць якім-н. вострым пахам.

Ногі біць (разм.) — натруджваць ногі працяглай і дарэмнай хадзьбою.

Як у бубен біць (разм.) — гаварыць пра што-н. гучна, адкрыта.

|| зак. пабі́ць, -б’ю́, -б’е́ш, -б’е́; -б’ём, -б’яце́, -б’ю́ць; пабі́; -бі́ты (да 1—4 і 11 знач.), прабі́ць, -б’ю́, -б’еш, -б’е́; -б’ём, -б’яце́, -б’ю́ць; прабі́; -бі́ты (да 7, 8 і 13 знач.) і разбі́ць, разаб’ю́, разаб’е́ш, разаб’е́; разаб’ём, разаб’яце́, разаб’ю́ць; разбі́; разбі́ты (да 2 і 4 знач.).

|| наз. біццё, -я́, н. (да 1, 4—6 і 14 знач.) і бой, бо́ю, М баі́, м. (да 7 і 9 знач.).

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

проколоти́ть сов., разг.

1. прабі́ць, мног. папрабіва́ць;

2. (некоторое время) прабі́ць.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

прасадзі́ць¹, -аджу́, -а́дзіш, -а́дзіць; -а́джаны; зак., што (разм.).

Пракалоць, прабіць чым-н. вострым.

П. нагу цвіком.

|| незак. праса́джваць, -аю, -аеш, -ае.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

прастрэ́ліць, -лю, -ліш, -ліць; -лены; зак., каго-што.

Страляючы, прабіць наскрозь.

П. руку.

|| незак. прастрэ́льваць, -аю, -аеш, -ае.

|| наз. прастрэ́льванне, -я, н.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

прабіва́ць гл. прабіць

Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)