пото́к м.
1. пато́к, -ку м.; (ручей) руча́й, -чая́ м.; ручаі́на, -ны ж.; (струя) струме́нь, -ме́ня м.; (течение) плынь, род. плы́ні ж.;
го́рный пото́к го́рны пато́к (го́рная ручаі́на);
пото́ки слёз перен. пато́кі (струме́ні) слёз;
людско́й пото́к людска́я плынь;
2. (система производства) пато́к, -ку м.;
в произво́дстве применён ме́тод непреры́вного пото́ка у вытво́рчасці прыме́нены ме́тад бесперапы́ннага пато́ку;
◊
отда́ть на пото́к и разграбле́ние адда́ць на распра́ву і рабава́нне.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
пато́к, -ку м., в разн. знач. пото́к;
бурлі́вы п. — бу́рный пото́к;
п. слоў — пото́к слов;
п. бе́жанцаў — пото́к бе́женцев;
у вытво́рчасці вы́карыстаны ме́тад бесперапы́ннага ~ку — в произво́дстве применён ме́тод непреры́вного пото́ка;
студэ́нты здава́лі экза́мены ў два ~кі — студе́нты сдава́ли экза́мены в два пото́ка
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
плынь ж.
1. тече́ние ср.; пото́к м.;
рачна́я п. — речно́е тече́ние;
паве́траная п. — возду́шное тече́ние; возду́шный пото́к;
2. перен. (движущаяся масса людей) пото́к м.;
людска́я п. — людско́й пото́к;
3. перен. тече́ние ср.; направле́ние ср.;
паліты́чная п. — полити́ческое тече́ние (направле́ние);
літарату́рная п. — литерату́рное тече́ние (направле́ние);
◊ падво́дныя плы́ні — подво́дные тече́ния
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
Іспата́каць ’зрасходваць, выдаткаваць’ (чэрв., Сл. паўн.-зах.); параўн. рус. поток у выразе поток и разграбление ’поўнае разарэнне, разбурэнне, знішчэнне’, першапачаткова — мера пакарання ў старажытнарускай феадальнай дзяржаве, якая заключалася ў выгнанні з адабрэннем маёмасці (ССРЛЯ), уст. поточить ’раскрасці, разграбіць’, ст.-рус. потокъ, поточениѥ ’выгнанне, ссылка, зняволенне’, поточити ’саслаць у зняволенне, выгнаць’. Прэфіксальнае ўтварэнне ад *točiti (гл. тачыць). Фасмер, 3, 345.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Пато́к, пато́ка ’ручай, рака з вузкім рэчышчам і бурным імклівым цячэннем’, ’струя’ (ТСБМ, Нас.). Укр. потік, рус. поток, польск. potok, чэш., славац. potok, славен. pȏtok, pótok, ст.-слав. потокъ. Прасл. potokъ. Да цячы́ (гл.). Жан. род у патока, як зато́ка ці рака́.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
токI м.
1. (действие) плынь, род. плы́ні ж.; (течение) цячэ́нне, -ння ср.;
2. (поток, струя) струме́нь, -ня м.;
3. (электрический) ток, род. то́ку м., мн. то́кі, -каў.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
струме́нь м.
1. струя́ ж., пото́к;
~нямі сцяка́е вада́ — стру́ями (пото́ками) стека́ет вода́;
паве́траны с. — возду́шная струя́;
2. перен. струя́ ж.;
улі́ць све́жы с. у рабо́ту — влить све́жую струю́ в рабо́ту;
○ бабро́вы с. — фарм. бобро́вая струя́
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
Stagnum litus edit, torrens properando recedit
Ціхая вада падмывае берагі, бурны паток, хутка пранёсшыся, адступае.
Тихая вода берега подмывает, бурный поток, быстро пронесясь, отступает.
бел. Ціха ходзіць, ды густа месіць. Ходзіць ціхенька, а думае ліхенька. Косю, косю ‒ ды ў аглоблі. Бойся не таго, хто крычыць, а таго, хто маўчыць.
рус. Тих, да лих, криклив, да отходчив. Не бойся срезня, бойся гнетня. Не бойся умного лихого, бойся смирного дурака. Не бойся того, кто песни поёт, а бойся того, кто дрем лет.
фр. Il n’est pire eau que l’eau qui dort (Нет хуже воды, чем та, что дремлет/спит).
англ. Still waters run deep (У тихой воды глубокое течение).
нем. Stille Wasser haben tiefen Grund (Тихие воды имеют глубокое дно).
Шасцімоўны слоўнік прыказак, прымавак і крылатых слоў (1993, правапіс да 2008 г.)
◎ По́так 1, ηόόακ, потах ’прыстасаванне для навівання нітак’ (Уладз., Таргі., Сл. Брэс.; палес., З нар. сл.), ’уток’ (бяроз., Шатал.), ’ручная машына для навівання цэвак’ (маст., Шатал.), укр. поток ’прыстасаванне для намотвання нітак на шпульку’, польск. polak ’тс’, славац. polak ’калаўрот’. Старажытны ткацкі тэрмін, у аснове якога значэнне рытмічнага руху, параўн. славен. potóćiti, potäkati ’круціць, сукаць’, славац. роїакаґ sa ’ківацца’: апошняе, на думку Махэка₂ (174), ’інтэнсіўная форма” ад leci ’рухацца’ < *іекіі. Іншы варыянт кораня з чаргаваннем прадстаўлены ў чэш. polać ’верацяно з навітымі ніткамі’, в.-луж. polać ’тс’, н.-луж. раюе ’верацяно, шпулька’ < */ < х77/, ітэратыў ’ pot асой (Шустар-Шэўц, 2, 1139–1140; Бязлай, 3, 95), што дае падставы рэканструяваць дзве зыходныя формы *роіакь і *potač (ЕСУМ, 4, 539).
◎ По́так 2 ’воз для перавозкі сена’ (маст., Сцяшк. Сл.), нотак ’воз для гною аднаконны’ (свісл., Арх. Федар.). Параўн. славен. polać ’кола’, што дае падставы бачыць у аснове дзеяслоў руху, які ўзыходзіць да * teki і ’рухацца, каціцца’ (Бязлай, 3, 95). Гл. патакі.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
тече́ние ср.
1. (действие) цячэ́нне, -ння ср.; ход, род. хо́ду м.; хада́, -ды́ ж.; плынь, род. плы́ні ж.;
тече́ние собы́тий ход падзе́й;
тече́ние дел ход спраў;
2. (поток) цячэ́нне, -ння ср., плынь, род. плы́ні ж.; (струя) струме́нь, -ня м., цёк, род. цёку м.;
вниз по тече́нию реки́ уні́з па цячэ́нні ракі́ (па рачно́й плы́ні);
морски́е тече́ния марскі́я плы́ні;
возду́шное тече́ние паве́траная плынь, паве́траны струме́нь;
3. перен. (направление) плынь, род. плы́ні ж.;
полити́ческие тече́ния паліты́чныя плы́ні;
литерату́рное тече́ние літарату́рная плынь;
◊
плыть по тече́нию за вадо́й ісці́ (плысці́); жыць, як набяжы́ць;
в тече́ние предлог на праця́гу;
подво́дные тече́ния падво́дныя плы́ні;
с тече́нием вре́мени з ця́гам ча́су; з ча́сам;
про́тив тече́ния су́праць цячэ́ння (плы́ні).
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)