поперёк
1. нареч. упо́перак; разг. напо́перак;
2. предлог с род. упо́перак (каго, чаго);
поперёк доро́ги встал упо́перак даро́гі стаў;
◊
вдоль и поперёк удо́ўж і ўпо́перак;
стать кому́-л. поперёк го́рла стаць каму́-не́будзь упо́перак го́рла.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
упо́перак
1. нареч. поперёк;
пілава́ць бервяно́ ўпо́перак — пили́ть бревно́ поперёк;
2. разг., нареч., перен. напереко́р; поперёк;
3. предлог с род. поперёк;
у. кана́вы — поперёк кана́вы;
◊ удо́ўж і ўпо́перак — вдоль и поперёк
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
папяро́к
1. предлог с род. поперёк;
2. нареч., см. упо́перак 1;
◊ стаць (стая́ць) п. даро́гі — стать (стоя́ть) поперёк доро́ги;
стаць п. го́рла — стать (встать) поперёк го́рла
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
Папяро́к прысл. і прынад, ’па шырыні, упоперак’ (ТСБМ, Шат.), по́перак (Нас.), поперэ́к, поперо́к (ТС), папяро́к, попэрэ́к (Сл. ПЗБ) ’тс’. Рус. поперёк, ст.-рус. поперегъ ’тс’. Да пе́рак (гл.) (Праабражэнскі, 2, 41; Фасмер, 3, 327).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
загаці́ць сов.
1. загати́ть;
з. бало́та — загати́ть боло́то;
2. (перегородить поперёк) запруди́ть
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
зага́чваць несов.
1. зага́чивать;
2. (перегораживать поперёк) запру́живать;
1, 2 см. загаці́ць
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
Est arbuscula non truncus curvandus in uncum
Трэба гнуць у дугу дрэўца, а не сагнуты ствол.
Нужно гнуть в дугу деревце, а не изогнутый ствол.
бел. Гні дрэва, пакуль маладое. Тады дзяцей вучаць, як каля лаўкі ходзяць. Тады трэба сеч, як упоперак лаўкі мог леч, а тагды не ўзмог, як уздоўж лёг.
рус. Гни дерево, пока гнётся, учи дитятко, пока слушается. Учи сына, когда поперёк лавки лежит, а когда вдоль вы тянется ‒ трудно будет. Секи ребёнка поперёк доски, а вдоль протянется ‒ тебе достанется.
фр. L’arbre se redresse quand il est jeune (Дерево выпрямляется, когда оно молодое). Vieux bois n’obéit pas à la main (Старое дерево не послушно руке).
англ. A tree must be bent while it is young (Гни дерево, пока оно молодое).
нем. Den Baum muß man biegen, weil er noch jung ist (Дерево нужно гнуть, потому что оно молодо).
Шасцімоўны слоўнік прыказак, прымавак і крылатых слоў (1993, правапіс да 2008 г.)
удо́ўж
1. нареч. вдоль;
распілава́ць бервяно́ ўдоўж — распили́ть бревно́ вдоль;
2. предлог, см. уздо́ўж 2;
◊ у. і ўпо́перак — вдоль и поперёк
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
напо́перак разг.
1. нареч. поперёк;
2. нареч. напереко́р;
гавары́ць н. — говори́ть напереко́р;
3. предлог с дат. напереко́р, вопреки́;
н. во́лі ба́цькі — напереко́р (вопреки́) во́ле отца́
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
гаці́ць несов.
1. гати́ть; де́лать гать;
2. (перегораживать поперёк) запружа́ть, запру́живать;
3. перен. нерасчётливо тра́тить;
◊ хоць гаць гаці́ — хоть пруд пруди́;
г. у про́рву — бу́хать как в бездо́нную бо́чку
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)