поло́н ист. пало́н, -ну м.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

по́лон по́ўны, по́вен (каго, чаго); см. по́лный 1.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

паўню́сенькі разг. полнёхонький, полнёшенький; полны́м-по́лон

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

хло́поты ед. нет кло́пат, -ту м., мн. кло́паты, -таў;

хлопо́т по́лон рот кло́пату па ву́шы.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

Палон ’няволя, у якую трапляе чалавек, захоплены ворагам у час вайны’ (ТСБМ, Нас., Гарэц., Яруш.), пало́ннік ’палонны’ (Нас., Гарэц.). Агульнаслав.: рус., укр. поло́н, ст.-рус. полонъ, ст.-слав. пленъ, польск. plon ’жніва, ураджай’, чэш. plen ’выручка, прыбытак’; ’ураджай’, славац. plen ’здабыча, грабеж’, серб.-харв. пле̑н, пли̏јен ’здабыча’, славен. plén ’здабыча, грабеж’, балг. плен ’палон’. Прасл. pelnъ. Роднасныя літ. pel̃nas ’заслуга, заработак’, pelnaũ, pelnýti ’заслужваць’, лат. pèlna ’заслуга, прыбытак’, ст.-інд. paṇas ’абяцаная узнагарода’, pánatē ’закупляе, скупляе’, грэч. πολέω ’купляю’, ст.-в.-ням. fäli (< *fēli̯a) ’прадажны’, ст.-ісл. falz ’тс’ (гл. Фасмер, 3, 314; там жа і агляд літ-ры).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Палоня ’бязлесае месца’ (Выг.), полон ’бязлесае месца, луг, сенажаць’, полонʼнʼа, полонʼка ’луг, паша’, пулон’ ’адкрытае месца без лесу і хмызняку’ (Талстой, Геогр. терм., 74, зах.-палеск.). Польск. ріопіа ’лужайка ў лесе’, паўдн.-польск. piania ’прастора (вялікая плошча поля і лесу)’, ’раўніна’, н.-луж. plon, ptona ’адкрытае месца, на якім няма дрэваў; раўніна’, чэш. plan, plane ’раўніна; пласкагор’е; пляцоўка ў гарах’, славац. plan ’тс’, серб.-харв. дыял. plana ’вялікая паляна, лужайка ў лесе’, славен. planja ’альпійскі луг, паша’, дыял. plana ’раўніна’. Прасл. роіпь, polnbja. Дэрываты ад прасл. прыметніка polпь < роГе (гл. Брукнер, 422; Скок, 2, 675 і наст.). Падрабязны агляд семантыкі слова і літаратуры гл. Талстой, там жа, 74 і наст.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Ita crede amico, ne sit inimico locus

Давярай сябру так, каб ён не зрабіўся падобным да ворага.

Доверяй другу так, чтобы он не сделался похож на врага.

бел. Дружыць дружы, ды камень за пазухаю дзяржы.

рус. Бойся друга как врага. Друг до поры тот же недруг. Дружба от недружбы близко живёт. С другом дружись, а сам не плошись.

фр. Qui cesse d’être ami ne l’a jamais être (Кто перестал быть другом, им никогда не был).

англ. A hedge between keeps friendship green (Изгородь сохраняет свежесть дружбы).

нем. Nicht jedem Geist man trauen soll, die Welt ist falsch und Lügens voll (Не всякой душе можно доверять, мир фальшив и полон лжи).

Шасцімоўны слоўнік прыказак, прымавак і крылатых слоў (1993, правапіс да 2008 г.)

Ne verba pro farina

Не словы патрэбны, а мука́ (г. зн. справы).

Не слова нужны, а мука́ (т. е. дела).

бел. Многа робіць языком, ды мала рукамі. Слоў ‒ на мех, а спраў ‒ на смех. Каб так смыкам, як языкам.

рус. Не спеши языком, торопись делом. Не столько намолотил, сколько цепом голову наколотил. Много докуки, да нечего в руки. Соловья баснями не кормят.

фр. Il faut des actions et non des paroles (Нужны дела, a не слова).

англ. Bare words bring no barley (Пустые слова не приносят ячменя).

нем. Von schönen Worten wird man nicht satt (Прекрасными словами сыт не будешь). Von Worten wird der Bauch nicht voll, die Nachtigall nicht satt (Словами желудок не будет полон, соловей не станет сыт).

Шасцімоўны слоўнік прыказак, прымавак і крылатых слоў (1993, правапіс да 2008 г.)

Honor est ingratus, si, unde vivas, non habes

Не патрэбны і гонар, калі не маеш на што жыць.

Не нужна и честь, если не имеешь на что жить.

бел. Што па той чэсці, калі няма чаго есці.

рус. И честь не в честь, коль нечего есть. Худая честь, коли нечего есть. Нелюба и честь, как нечего есть. Что и чины, коли нет ветчины. Что и чести, коли нечего ести. Что мне чины, коли во щах нет ветчины.

фр. Le cœur, haut la fortune basse (Чести много, богатства мало).

англ. He that has money in his purse cannot want a head on his shoulders (У кого полон кошелёк, тому и голова на плечах не нужна).

нем. Was hilft Titel ohne Mittel? (Что стоит титул без средств?) Was hat man von der Ehre allein? (Что имеешь лишь от чести?) Die Ehre allein ist nicht viel wert (Одна честь не много стоит).

Шасцімоўны слоўнік прыказак, прымавак і крылатых слоў (1993, правапіс да 2008 г.)

кло́пат, -ту м.

1. забо́та ж.;

к. аб дабрабы́це наро́да — забо́та о благосостоя́нии наро́да;

без клапо́т — без забо́т;

2. хло́поты ед. нет;

лі́шні к. — ли́шние хло́поты;

3. беспоко́йство ср.;

нарабі́ць ~ту — причини́ть беспоко́йство;

вялі́кі к. — велика́ ва́жность; что за беда́;

~ту па ву́шы — хлопо́т по́лон рот;

ма́ла ~ту — невелика́ забо́та; беда́ больша́я;

і ~ту ма́ла — и го́ря ма́ло;

не ме́ла ба́ба ~ту, дык купі́ла парася́погов. не́ было печа́ли, так че́рти накача́ли

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)