Пе́трык, пэ́трік ’божая кароўка сямікрапінкавая, Coccinella’ (З жыцця; Нікан.; асіп., Сл. ПЗБ; ельск., Мат. Гом.; ТС; палес., ЛА, 1). Сюды ж петрачок ’тс’ (докш., ЛА, 1; Шатал., З жыцця, 170). Другасна асэнсаванае ў сувязі з імем апостала Пятра зыходнае бе́дрык ’тс’ (гл.); адпаведнае літ. petrẽlė ’тс’ калькуе мадэль ’маленькі Пётр’ > ’божая кароўка’ (Трубачоў, Этимология–1975, 12).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
разгалёкацца, ‑аюся, ‑аешся, ‑аецца; зак.
Разм. Раскрычацца, звычайна завучы каго‑н. — Пеця! Петрык! Пятро! І дзе ён дзеўся? От шалапут! — Ну чаго ты разгалёкаўся? Тут я. Скрыпка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
за́суха, ‑і, ДМ ‑сусе, ж.
Працяглая адсутнасць дажджоў летам, якая суправаджаецца моцным перасыханнем глебы і гібеллю раслін. Барацьба з засухай. □ Ад лясоў, як даведаўся Петрык, і клімат робіцца мякчэйшым, і знікаюць засухі, што губяць пасевы. Якімовіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
разва́жлівасць, ‑і, ж.
Уласцівасць разважлівага; цвярозы роздум. У кожны момант .. [міліцыянеры] маглі кінуцца на злачынцаў, але разважлівасць і вопыт гаварылі што пакуль яшчэ не час. Броўка. Петрык адказаў з сталай разважлівасцю: — А чаго баяцца? Гэта толькі малыя баяцца. Якімовіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
◎ Пе́рга, пёрьга ’шалупінне (скуры)’, (лельч., стол., петрык., НА, 3), перга ’перхаць у жывёлы’ (петрык., ЛА, 1), пергоць, перга ’перхаць’ (ТС). Да пярга, перхаць.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Камштоліцца ’гуляць’ (петрык., Шатал.). Няясна.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Маджэ́га, маджэ́ка ’суп, запраўлены льняной макухай’ (петрык., добр., Мат. Гом.), ’вінегрэт’ (петрык., жытк., Мат. Гом.). Няясна. Магчыма, звязана з балтыйскімі дзеясловамі: літ. máigyti ’мяць, ціснуць, сціскаць’, лат. maidzīt ’мяць’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
папапі́ць, ‑п’ю, ‑п’еш, ‑п’е; ‑п’ём, ‑п’яце; пр. папапіў, ‑піла, ‑піло; зак., што і чаго.
Разм. Піць неаднаразова; паліць многа чаго‑н. Крынічку Петрык ведаў здаўна. Колькі ён папапіў вады з яе, бегаючы ўлетку з хлапчукамі па ўзбярэжжы! Хадкевіч. [Аксана:] — Відаць, [Ганс] добрая птушка, папапіў людской крыві. Крыжоў так, ні за што ні пра што не даюць. Сачанка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
прыслані́ць, ‑сланю, ‑слоніш, ‑слоніць; зак., што.
1. Прыкрыць засланкай; засланіць няпоўнасцю. Прысланіць печ. □ Мы рукой прыслонім вочы Ды зірнём угору, Дзе грыміць ён, дзе якоча Самалёт маторам. Колас.
2. Прыставіць, прытуліць, прыхіліць. [Халявіч] прысланіў да лаўкі веласіпед і патрухаў за Бялоцкім. Дуброўскі. Стамілася .. [маці] з дарогі, але не прысланіла галавы да падушкі — чакала.., пакуль вярнуўся Петрык. Марціновіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Про́сцілка ’прасціна’ (петрык., мазыр., Шатал.), ’посцілка’ (ТС). Да прасцілаць.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)