Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)
пераваро́т, -у, М -ро́це, мн. -ы, -аў, м.
1. Рэзкі паварот, карэнныя змены ў развіцці чаго-н.
П. у навуцы.
2. Карэнная змена ў дзяржаўным жыцці.
Дзяржаўны п.
3. Паварот з аднаго боку на другі.
П. цераз крыло (фігура вышэйшага пілатажу). Скачок з пераваротам (у гімнастыцы).
|| прым.пераваро́тны, -ая, -ае (да 3 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
пераваро́т, -ту м., в разн. знач. переворо́т;
дзяржа́ўны п. — госуда́рственный переворо́т;
дварцо́вы п. — дворцо́вый переворо́т;
п. у наву́цы — переворо́т в нау́ке;
п. це́раз крыло́ — спец. переворо́т че́рез крыло́
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
пераваро́т, ‑у, М ‑роце, м.
1. Змена існуючага грамадска-палітычнага ладу або ўрада сілай. Дзяржаўны пераварот. Рэвалюцыйны пераварот. Палітычны пераварот.
2. Рэзкі паварот, карэнныя змены ў развіцці, ходзе чаго‑н. Пераварот у навуцы. Тэхнічны пераварот. □ З’яўленне такога натоўпу зрабіла ў доме цэлы пераварот.Колас.І вось за адзін вечар адбыўся цэлы пераварот, адчуў Віця, што цяпер не толькі пра свае клопаты думаць трэба.Нядзведскі.
3.Спец. Фігура вышэйшага пілатажу, пры якой самалёт пераварочваецца ў паветры. Зрабіўшы правы, пасля левы віражы, Крывахіж паправіў на плячах лямкі парашута.. І пайшлі перавароты, пасля пятля...Алешка.// Гімнастычная фігура, пры якой цела гімнаста пераварочваецца ў паветры.
•••
Дварцовы пераварот — насільная змена манарха, кіраўніка дзяржавы сіламі прыдворных груп высокапастаўленых асоб без ўдзелу народных мас.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
пераваро́тмпаліт, тсперан Úmwälzung f -, -en, Úmsturz m -es, -stürze;
сацыя́льны пераваро́т soziále Úmwälzung;
дзяржа́ўны пераваро́т Stáatsstreich m -(e)s, -e;
пала́цавы пераваро́т Palástrevolution [-v-] f -, -en
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)
Пераваро́т ’рэзкі паварот, змены ў развіцці, ходзе чаго-небудзь’ (Яруш., ТСБМ), ’заварот кішок’ (даўг., Сл. ПЗБ; метрык., Мат. Гом.). Да прасл.*per‑vortъ, якое з *per‑vortiti ’перавярнуць’: ст.-рус.переворотити ’павярнуць у іншы бок; даць справе іншы ход’, польск.przewrócić ’перакінуць; перавярнуць, папераварочваць’, ст.-чэш.přěvrátiti ’перавярнуць, знішчыць, звесці, змяніць, падавіць’, серб.-харв.превра́тити ’перавярнуць’, славен.prevráčati ’перакідваць, пераварочваць, перакульвацца’, балг.превръ́щам ’пераўтвараць, пераварочваць, перарабляць’, ст.-слав.прѣвратити ’пераўтварыць’; параўн. лац.pervertere ’перакульваць, псаваць, перакручваць, скажаць’, гоц.frawardjan ’псаваць’, ст.-в.-ням.farwarttan, far‑werten, ст.-англ.for‑weorþan, ст.-сакс.far‑werdan ’знікаць’, ’псавацца’ — словаўтваральна-семантычны паралелізм. З іншых і.-е. адпаведнікаў прасл.*vьrtiti < *vertiti (якое не захавалася) можна адзначыць ст.-інд.vartatē, літ.ver̃sti ’пераварочваць, перакульваць, пераўтвараць адно ў іншае’ (Трубачоў, Проспект, 71). Лексема пераварот ’гвалтоўная змена манарха’ (ТСБМ) — калька (XVIII ст.) з франц.révolution ’тс’ < лац.revolūtio ’адкат, кругаварот’ — праз польск. ці рус. мовы (Фасмер, 3, 236). Сюды ж піраваро́тнік ’чалавек, што добраахвотна ці па прымусу прыняў іншую веру’ (Варл.).