паці́снуць

дзеяслоў, пераходны, закончанае трыванне, незваротны, 1-е спражэнне

Будучы час
адз. мн.
1-я ас. паці́сну паці́снем
2-я ас. паці́снеш паці́снеце
3-я ас. паці́сне паці́снуць
Прошлы час
м. паці́снуў паці́снулі
ж. паці́снула
н. паці́снула
Загадны лад
2-я ас. паці́сні паці́сніце
Дзеепрыслоўе
прош. час паці́снуўшы

Крыніцы: dzsl2007, krapivabr2012, piskunou2012, sbm2012, tsblm1996, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)

паці́снуць, -ну, -неш, -не; -ні; -нуты; зак.

1. што. Злёгку сціснуць.

П. руку каму-н. (у знак прывітання). П. плячамі (у знак неразумення, здзіўлення крыху прыпадняць плечы).

2. што і на што. Налегчы цяжарам; націснуць.

П. кнопку званка.

П. на дзверы плячом.

3. Увабрацца ў сілу, памацнець.

К вечару паціснуў мароз.

|| незак. паціска́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е (да 1 і 3 знач.).

|| наз. по́ціск, -у, м. (да 1 знач.).

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

паці́снуць сов.

1. нажа́ть; надави́ть;

п. кно́пку званка́ — нажа́ть (надави́ть) кно́пку звонка́;

2. (руку) пожа́ть;

3. (смять многое) передави́ть;

4. (жать нек-рое время) пожа́ть, подави́ть;

п. вінагра́д — пожа́ть (подави́ть) виногра́д;

5. разг. (отодвигая, прижать к чему-л.) потесни́ть

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

паці́снуць, ‑цісну, ‑ціснеш, ‑цісне; зак.

1. што. Сціснуць (чыю‑н. руку, пальцы, локаць і пад.) у знак прывітання, удзячнасці або на развітанне. [Сцёпка] няспрытна падаў руку, а яна [Аленка] так слаўна, па-прыяцельску паціснула і патрэсла яе. Колас. Рамір узяў яе пальцы ў свае, удзячна паціснуў іх. Асіпенка.

2. што і на што. Налегчы цяжарам; націснуць. Чалавек .. паціснуў бокам ці плечуком на грошы і ўціснуў іх у спарахнелы пласт моху. Чорны. Цёця ўстала і паціснула пальцам уключа[льнік]. Брыль.

3. Разм. Рушыць, пайсці. Сяляне, зліўшыся ў .. грамаду, павольна паціснулі да каморніка. Колас. [Рыгор] набраў поўныя пляшкі крынічнай вады і паціснуў у лес. Ваданосаў.

4. Увабрацца ў сілу, памацнець. Нанач яшчэ больш паціснуў мароз. Пташнікаў. У канцы лістапада, пасля зацяжных дажджоў, паціснулі маразы. Жук.

5. каго-што і без дап. Наступаючы, прымусіць адступіць, адысці. — Адтуль, — і Антось паказаў на ўсход, — маецца заданне. У гэту ноч раніцай, зрабіць тут на .. [белапалякаў] налёт. Наступ іх затрымаць.. А на фронце ў гэты час бальшавікі паціснуць. Нікановіч.

6. што. Разм. Пасунуўшы, наблізіць да чаго‑н. [Волька] пераставіла столік, паціснула да шафы крэслы. Скрыган.

7. Ціснуць некаторы час.

•••

Паціснуць плячамі (плячыма) — зрабіць рух плячамі ў знак няведання, неразумення, здзіўлення і пад. — Скажыце, вас напэўна падвысяць па службе? — Прыстаў, яшчэ малады і даволі просты чалавек, паціснуў плячамі. Колас.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

паці́снуць drücken vt;

паці́снуць руку́ die Hand drücken;

паці́снуць плячы́ма die Áchseln [mit den Áchseln] zúcken

Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс) 

по́ціск гл. паціснуць.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

паці́снуты, ‑ая, ‑ае.

Дзеепрым. зал. пр. ад паціснуць.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

пожа́ть​I сов. (подавить) паці́снуць.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

паціска́нне, ‑я, н.

Дзеянне паводле дзеясл. паціска́ць — паціснуць (у 1 знач.).

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

подави́ть​I сов.

1. (слегка надавить) паці́снуць;

подави́ть лимо́н паці́снуць лімо́н;

2. (много, долго, неоднократно) пападу́шваць, пападушы́ць;

3. (задавить многих) падушы́ць;

4. (раздавить) падушы́ць, паці́снуць.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)