паце́ ха , -і, Д М -це́ се, мн. -і, -це́ х, ж.
Забава, весялосць.
Усім на пацеху.
Зрабіць што-н. для пацехі.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
паце́ ха
назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, жаночы род, 2 скланенне
адз.
Н.
паце́ ха
Р.
паце́ хі
Д.
паце́ се
В.
паце́ ху
Т.
паце́ хай паце́ хаю
М.
паце́ се
Крыніцы:
krapivabr2012 ,
nazounik2008 ,
piskunou2012 ,
sbm2012 ,
tsblm1996 ,
tsbm1984 .
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)
паце́ ха ж.
1. поте́ ха, заба́ ва;
2. в знач. сказ. поте́ ха, умо́ ра;
ну і п.! — ну и умо́ ра!;
вось п.! — вот поте́ ха!;
◊ з ла́ скі на ~ху — здо́ рово живёшь; ни за что́ ни про что́
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
паце́ ха , ‑і, Д М ‑цесе, ж.
1. Забава, забаўка, весялосць. Бубніць тут човен, ходзіць рэха — Такая хлопцу з ім пацеха ! Колас . Саўка стаў задуменным, шкада яму было егера, які прызначаўся для пацехі панам. Гурскі . // Якое‑н. смешнае здарэнне. Гаспадар глядзеў з вясёлай цікаўнасцю.., быццам хацеў сказаць: «Пачакайце, зараз будзе такая пацеха !» Маўр .
2. у знач. вык. Смешна, цікава. — Ой, пацеха ! — перабіў .. [дзядзьку] са смехам Пятрусь. — Наскочыў, Цімох? Брыль . Гэта ж хто? Ну вось пацеха !.. Ну няўжо спявае рэха? Шушкевіч .
•••
З ласкі на пацеху гл. ласка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
паце́ ха ж Spaβ m -es, Späβe; Gá udium n -s;
◊ вось была́ паце́ ха ! das war ein wá hres Gá udium [ein Mó rdspaß]!
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)
Паце́ ха , поте́ ха , уце́ ха ’забава, задавальненне, смех, весялосць’ (ТСБМ , Нас. , Гарэц. , Шат. , Касп. , ТС ; бяроз. , Шатал. ), паце́ шыць ’парадаваць’, ’падгадаваць, выкарміць вепрука’ (Юрч. , Касп. , Ян. ; дзятл. , Сцяшк. Сл. ), пацяшэ́ нне ’суцяшэнне’ (Нас. ). Укр. поті́ ха , рус. поте́ ха , уте́ ха ’радасць’, польск. pociecha , uciecha , чэш. techa , útecha , славац. techa , ütecha , славен. utȇha , серб.-харв. у̏тјеха , у̏ћеха , макед. , балг. утеха , ст.-слав. оутѣха ’суцяшэнне’, ’заахвочванне, перакананне, угаворванне’. Прасл. ‑těxa (якое ад těšiti < і.-е. tois‑ī‑tei ), роднаснае з прыметнікам tixъ > ці́ хі (гл.). (Фасмер , 4, 54; Махэк₂ , 642). Гл. таксама це́ шыць .
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
заба́ ва , -ы, мн. -ы, -ба́ ў, ж.
Гульня, пацеха або тое, што забаўляе, весяліць.
Дзіцячыя забавы.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
amusement [əˈmju:zmənt] n. заба́ ва, паце́ ха
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
поте́ ха паце́ ха , -хі ж. ; (забава) заба́ ва, -вы ж. ;
вот поте́ ха! вось паце́ ха !;
на поте́ ху на паце́ ху (на заба́ ву).
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
балага́ нны , ‑ая, ‑ае.
1. Які мае адносіны да балагана. Балаганны будынак. Балаганная пацеха .
2. перан. Разм. Грубы, пошлы, штукарскі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)