Невядомыя велічыні (матэм.) 4/588

Беларуская Савецкая Энцыклапедыя (1969—76, паказальнікі; правапіс да 2008 г., часткова)

невядо́мы

прыметнік, якасны

адз. мн.
м. ж. н. -
Н. невядо́мы невядо́мая невядо́мае невядо́мыя
Р. невядо́мага невядо́май
невядо́мае		 невядо́мага невядо́мых
Д. невядо́маму невядо́май невядо́маму невядо́мым
В. невядо́мы (неадуш.)
невядо́мага (адуш.)		 невядо́мую невядо́мае невядо́мыя (неадуш.)
невядо́мых (адуш.)
Т. невядо́мым невядо́май
невядо́маю		 невядо́мым невядо́мымі
М. невядо́мым невядо́май невядо́мым невядо́мых

Крыніцы: krapivabr2012, piskunou2012, prym2009, sbm2012, tsblm1996, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)

безыме́нны, -ая, -ае.

Які не мае імя, назвы або яны невядомыя.

Б. персанаж.

Безыменная даліна.

|| прым. безыме́ннасць, -і, ж.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

землепрахо́дзец, ‑дца, м.

Даўнейшая назва падарожніка-даследчыка, які адкрываў невядомыя для яго часу землі. Рускі землепраходзец Сямён Дзяжнёў.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

пярэ́сціцца, ‑ціцца; незак.

Тое, што і пярэсціць ​1 (у 3 знач.). Рознакаляровыя хусткі і шапкі блішчаць на сонцы, пярэсцяцца, нібы невядомыя расліны на дзівосным полі. Бядуля.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

таварня́к, ‑а, м.

Разм. Таварны поезд. У тую ж ноч невядомыя разабралі рэйкі на чыгунцы недалёка ад горада, і вялікі састаў таварняка шугануў пад адкос. Мікуліч.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

Каліно́к ’струнны музычны інструмент, балалайка’ (Бяльк.). Няясна. Дакладных адпаведнікаў у іншых бел. гаворках як быццам няма, у іншых мовах таксама. Паралелі нам невядомыя. Не выключана, што суадносіцца з каліна (фармальная сувязь з асновай ёсць), аднак матывацыя няясная. Можа рэканструяваць і форму *коленок, аднак і да яе паралелі нам невядомыя.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

*Сабакрут, собакру́т ’сцяпёр, маркоўнік’ (ТС). Няясна. Магчыма, гаплалогія з *сабакакрут, ад сабака і круціць, але матывы намінацыі невядомыя.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

трапята́ць, -пячу́, -пе́чаш, -пе́ча; -пячы́; незак.

1. Дрыжаць, рухацца, варушыць чым-н.

Лісце трапятала на ветры.

Верабей трапеча крыламі.

2. Мільгаць (пра агонь, святло і пад.).

Удалечыні трапяталі невядомыя агеньчыкі.

3. Узмоцнена, часта біцца (пра сэрца).

Сэрца трапятала ад радасці.

4. Адчуваць страх перад кім-н.

Перад ім кожны трапеча.

|| наз. трапята́нне, -я, н.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

Ёрш ’Acerina cernua L.’ (ТСБМ). Рус. ёрш ’тс’. Паралелі за межамі беларуска-рускага арэала невядомыя. Укр. йорш — запазычанне з рус. мовы.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)