Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
неаха́йніца, ‑ы, ж.
Разм.Жан.да неахайнік.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Рэ́йза ’неахайніца’ (Сцяшк. Сл.), ’назола’ (івац., Жыв. сл.), рэ́ўза ’неахайніца’ (Касп.). Магчыма далейшае развіццё значэння ад ’плакса’ да ’неахайніца’ (гл. рэўза). Параўн. яшчэ рэмзаць, румзаць (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
frump
[frʌmp]
n.
старамо́дна і неаха́йна апра́нутая жанчы́на, неаха́йніцаf.
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
Рэпэ́ха ’неахайніца’ (івац., Жыв. сл.). Магчыма, экспрэсіўная кантамінацыя: рапу́ха (гл.) і рапяхі́ ’адходы пры прадзенні кудзелі’ (Шатал.). Параўн. яшчэ рус.репсаха ’неахайніца’, рёпся ’неахайнік’ (алан.), репсать ’быць неахайным, не трымаць парадак у хаце’, ’сёрбаць’. Гл. яшчэ рапеха.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Рэ́пша ’неахайніца’ (Мат. Гом.). Магчыма, суадносіцца з літ.rupša ’рапуха’. Гл. яшчэ рапуха.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
Люх ’хам, некультурны чалавек’ (Растарг.), рус.вяц.перм.лю́ша ’мурза, неахайніца’. Відаць, генетычна звязана з літ.liaũsius ’гультай, нядбайны’, liaušỹs ’гультаявалі’ (Фасмер, 2, 547).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Растрапэ́йла ’неахайная жанчына’, (Сл. рэг. лекс.), рострэ́па ’неахайная і бесклапотная жанчына’ (ТС), растрэ́паніца ’неахайніца’ (Сцяшк. Сл.). Ад растрапа́ць ’разарваць, раскудлаціць’ (гл. трапаць) з экспрэсіўнай фанетыкай і суфіксацыяй. Сюды ж растро́па ’расцяпа’ (ганц., Сл. Брэс.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Рэ́ся ’дурніца’ (Сцяц., Сцяшк. Сл.). Няясна. Напэўна, можна суаднесці з тураў.ра́ся, ро́ся ’персанаж гульні, падобнай да гульні ў квача’, у час гульні ра́сю цвеляць, дражняць. Таксама нельга выключыць уплыў расама́ха ’неахайная жанчына’ (Сл. рэг. лекс.; гл.). Параўн. яшчэ рус.ресо́ня ’неахайніца’ (перм.).