на-гора́ нареч., горн. наве́рх.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (актуальны правапіс)
го́рны², -ая, -ае (разм.).
Поўны гора; гаротны.
Г. сум твой сэрцам чую.
Горна (безас.; у знач. вык.) на душы.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
зры́нуцца, -нуся, -нешся, -нецца; -нься; зак.
Нечакана, з шумам упасці, зваліцца.
Гора зрынулася на чалавека (перан.).
|| незак. зрына́цца, -а́юся, -а́ешся, -а́ецца.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
зазна́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е; зак., што і са злуч. «што».
Зведаць на ўласным вопыце.
З. гора.
|| незак. зазнава́ць, -наю́, -нае́ш, -нае́; -наём, -наяце́, -наю́ць.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
няшча́сце, -я, мн. -і, -яў, н.
1. Бяда, гора; няшчасны выпадак.
Н. мне з табой!
Н. на чыгунцы.
2. Няўдача, адсутнасць поспеху.
Шчупак з кручка сарваўся, вось н.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
абры́нуцца, -нуся, -нешся, -нецца; -нься; зак.
1. Раптам упасці зверху, абваліцца.
Столь абрынулася.
2. перан., на каго-што. З вялікай сілай напасці, наваліцца; нечакана спасцігнуць каго-, што-н.
А. на ворага.
Гора абрынулася на бацькоў.
|| незак. абрына́цца, -а́юся, -а́ешся, -а́ецца.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
прысці́гнуць (каго) сов., разг. пости́чь; обру́шиться (на кого);
яго́ ~ла го́ра — его́ пости́гло (на него́ обру́шилось) го́ре
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (актуальны правапіс)
зве́даць, -аю, -аеш, -ае; зак., што.
1. Атрымаць звесткі аб чым-н., пазнаць што-н.
З. невядомае.
2. Спазнаць на вопыце, перажыць.
З. многа гора.
|| незак. зве́дваць, -аю, -аеш, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
го́ре ср.
1. (печаль) го́ра, -ра ср.;
2. (несчастье) го́ра, -ра ср., бяда́, -ды́ ж.;
го́ре в том, что… бяда́ ў тым, што…;
3. (в сложных словах с сущ.) разг. го́ра;
го́ре-охо́тник ирон. го́ра-паляўні́чы;
◊
го́ре мне! го́ра мне!;
к моему́ го́рю на маё го́ра, на маю́ бяду́;
уби́тый го́рем прыгне́чаны го́рам, (опечаленный) засму́чаны;
ему́ (ей) и го́ря ма́ло яму́ (ёй) і го́ра ма́ла, яму́ (ёй) хоць бы што;
го́ре от ума́ го́ра ад ро́зуму;
помо́чь го́рю дапамагчы́ го́ру;
с го́рем попола́м з го́рам папала́м;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (актуальны правапіс)
го́ра, ‑а, н.
1. Стан глыбокага смутку, душэўнага болю, выкліканы якім‑н. няшчасцем. Маці ў горы і бацька ў горы — Сын, Васілёк, трэці дзень ужо хворы. Панчанка. На заплаканы тварык балюча глядзець, У вачах — недзіцячае гора. Гілевіч. // Няшчасце, бяда, якія выклікаюць такі стан. Зіна сядзела на траве і плакала, бяссільна, жаласна, як плача чалавек, да якога прыйшло непапраўнае гора. Карпюк. Людзі бачылі, як загінулі жонка і маленькі сын Аляксандрава. Ён цяжка перажываў тое гора. Дадзіёмаў.
2. Жыццёвыя нягоды, мукі, нястача. Тут пад ярмом кароны жыў, Цярпеў галечу, крыўду, здзек І чалавекам век не быў Забіты горам чалавек. А. Александровіч. У калгасе працаваць — гора і бяды не знаць. З нар.
3. у знач. вык. Разм. Бяда, няшчасце. Вось гэта грэбля — бяда і гора мікуціцкае. Колас. // безас. Цяжка, бяда каму‑н. Весць аб смерці Бандароўны Скрозь пайшла, як мора; Зашумела Украіна, — Гора панам, гора! Купала.
•••
Глынуць гора гл. глынуць.
Гора гараваць гл. гараваць.
Гора горкае — вялікае несуцешнае гора.
Дапамагчы гору (бядзе) гл. дапамагчы.
Заліць гора гл. заліць.
З горам папалам гл. папалам.
І гора мала каму гл. мала.
(І) смех і гора гл. смех.
У горы жыць ды з перцам есці гл. жыць.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)