Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)
наўме́, прысл.
1. У галаве, у думках.
Жывому жывое н.
2. (з адмоўем). Не да таго, не да гэтага.
Не н. цяпер вяселле.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
наўме́нареч.
1. на уме́, в уме́;
гэ́та не было́ ў яго́ н. — это́ не́ было у него́ на уме́;
2. (с отрицанием) не до (чего-л.);
цяпе́р гэ́та яму́ не н. — тепе́рь ему́ не до э́того;
◊ трыма́ць сваё н. — име́ть за́днюю мысль;
гало́днай куме́ хлеб н. — посл. голо́дной куме́ хлеб на уме́;
што ў каго́ н., той пра то́е і дзяўбе́ — посл. у кого́ что боли́т, тот о том и говори́т;
жыво́му жыво́е н. — посл. живо́й о живо́м и ду́мает
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
наўме́, прысл.
У галаве, у думках. Гэтыя словы бацька вымавіў у адзін дых — няйнакш, даўно насіў іх наўме і толькі чакаў зручнага выпадку, каб сказаць.Сачанка.У нас абодвух наўме адно войска, што ідзе па шашы.Сяркоў.//(задмоўем «не»). Не да таго, не да гэтага. [Наталля:] Я і рада, што так выйшла. Не наўме цяпер вяселле.Крапіва.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
наўме́прысл:
размён сабе́наўме́ er hat es fáustdick hínter den Óhren
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)
Наўме́ ’ў галаве, у думках’, на́ўме, на́ўмех ’тс’, звычайна з адмоўем: не на́ўме, не на́ўмех (ТС). З прыназоўнікавага спалучэння *на ўме (месн. скл. адз. л.), *на ўмех (старая форма месн. скл. мн. л.), гл. ум.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ *Няна́ўмех, ненаўмех ’не да таго, не ў галаве’ (ТС). Гл. наўме.⇉в
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
непраніка́льны
1.úndurchdringlich; dicht;
непраніка́льны для паве́тра lúftdicht;
2. (самсабенаўме) verschlóssen
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)
тфу, выкл.
Разм.
1. Ужываецца гукапераймальна для абазначэння гуку, які ўтвараецца пры пляванні. — Тфу! — плюнуў Шырокі і акінуў фельчара зняважлівым вокам.Колас.
2. Ужываецца для выказвання незадаволенасці, прыкрасці, злосці, расчаравання і пад., а таксама пагардлівых адносін да каго‑, чаго‑н. [Лазавік:] — Тфу, атрута. І як ты, Стась, смокчаш сваю люльку?Хомчанка.— Тфу! — зазлаваўся Міхалап. — Галоднай куме хлеб наўме.Алешка.
3.узнач.вык. Ужываецца для характарыстыкі каго‑, чаго‑н. нязначнага, дробязнага, нікчэмнага. Абрэзкі тыя — тфу! — метровыя шматкі.Корбан.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)