начапля́ць

дзеяслоў, пераходны, закончанае трыванне, незваротны, 1-е спражэнне

Будучы час
адз. мн.
1-я ас. начапля́ю начапля́ем
2-я ас. начапля́еш начапля́еце
3-я ас. начапля́е начапля́юць
Прошлы час
м. начапля́ў начапля́лі
ж. начапля́ла
н. начапля́ла
Загадны лад
2-я ас. начапля́й начапля́йце
Дзеепрыслоўе
прош. час начапля́ўшы

Крыніцы: dzsl2007, krapivabr2012, piskunou2012, sbm2012, tsblm1996, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)

начапля́ць I сов. наве́шать; нацепи́ть;

~ля́ў малю́нкаў на сце́ны — наве́шал рису́нков на сте́ны

начапля́ць II несов., см. начэ́пліваць

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

начапля́ць, ‑яю, ‑яеш, ‑яе.

Незак. да начапіць.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

начапі́ць, -чаплю́, -чэ́піш, -чэ́піць; -чэ́плены; зак., што.

1. Накінуўшы, замацаваць; павесіць, навесіць.

Н. замок на дзверы.

2. Надзець на сябе, прымацаваўшы, прывесіўшы (разм.).

Н. бант.

|| незак. начапля́ць, -я́ю, -я́еш, -я́е і начэ́пліваць, -аю, -аеш, -ае.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

начапля́цца, ‑яецца; незак.

Зал. да начапляць.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

нацепля́ть несов. начапля́ць, начэ́пліваць;

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

Пачапа́ць ’начапляць, нанізаць, панавешваць’ (Нас.). З польск. poczepiać ’паначапляць адно за адным, папрычапляць’. Канчатак, беларускі (‑аць).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

наве́шать​I сов. (белья, картин, гирлянд и т. п.) наве́шаць, мног. панаве́шваць; (нацепить) начапля́ць, мног. паначэ́пліваць.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

Lamétta

n -s

1) (сярэ́браны, залаты́) дождж (ёлачныя аздабленні)

2) іран. іканаста́с (пра бязмерна начэпленыя ўзнагароды)

viel ~ trágen* — начапля́ць медалёў

Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.) 

◎ Пу́дала ’пудзіла’ (лях., Янк. Мат.; Жд. 2; ветк., Мат. Гом.), пу́дало (карэліц., Нар. лекс.), пу́дайло ’тс’ (петрык., Цыхун, вусн. паведамл.). Укр. опу́дало, дпуд ’тс’, утвораныя ад опу́дитися ’спалохацца’, сведчаць пра магчымы шлях утварэння названых беларускіх слоў, параўн. апу́дзіла (гл.), з адпадзеннем прыстаўнога а-. Аднак семантыка лельч. апу́дала ’чалавек неахайнага выгляду, сонны, непаваротлівы’ (Куч.), а таксама драг. опу́дына ’шырокае не па памеры адзенне’ (Клім.) і асабліва тураў. опу́дало (пра адзенне): наклаў на себе этэ опудало, tuo страх! пры опу́‑гаіцца ’спужацца’: я ўжэ опугаласа, як та кура і напу́гацца ’празмерна надзець на сябе, начапляць лішняга; надзьмуцца, натапырыцца; абкружыцца імглістым кругам (пра месяц)’ (гл.) сведчаць пра магчымую кантамінацыю формаў з пуд- і пуг‑.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)