наха́ба

назоўнік, агульны, адушаўлёны, асабовы, мужчынскі род, 2 скланенне

адз. мн.
Н. наха́ба наха́бы
Р. наха́бы наха́б
Д. наха́бу наха́бам
В. наха́бу наха́б
Т. наха́бам наха́бамі
М. наха́бе наха́бах

Крыніцы: krapivabr2012, nazounik2008, sbm2012, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)

наха́ба

назоўнік, агульны, адушаўлёны, асабовы, жаночы род, 2 скланенне

адз. мн.
Н. наха́ба наха́бы
Р. наха́бы наха́б
Д. наха́бе наха́бам
В. наха́бу наха́б
Т. наха́бай
наха́баю		 наха́бамі
М. наха́бе наха́бах

Крыніцы: krapivabr2012, nazounik2008, sbm2012, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)

наха́ба м. и ж., разг. наха́л м., нагле́ц м.; наха́лка ж.

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

наха́ба, ‑ы, м. і ж.

Разм. Нахабны чалавек, нахабная істота; назола. «Ну і задавака, ну і нахаба! — падзівіўся, зазлаваў Міканор. — Дзержыцца, як бы роўнага яму нікога няма, багацей паганы!..» Мележ.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

Наха́ба ’напасць’ (Нас., Грыг., Др., Яруш., круп., ЭШ), ’напасць, непрыемнасць; нахабства’ (Гарэц.), ’гора, навалач’ (Макар.), ’няшчасце, навала; нахабнік’ (Бяльк.), ’навязаны клопат, абуза; нахабнік, нахабніца’ (Янк. 2, Ян.), ’назола, прыставай, бессаромнік’ (парыц., Янк. Мат.), ’нахабнік’ (Клім., Пятк. 2), ’здань’ (касцюк., Арх. ГТ), наха́біца ’пошасць, хвароба’ (ТС), ’назола’ (івац., Жыв. сл.), наха́бны ’навязлівы, прыдзірлівы’ (Нас.), ’наглы’ (Бяльк.), укр. наха́ба ’бяда, напасць; нахабства’, рус. наха́ба ’напасць, нечаканая непрыемнасць; клопат, абуза; нахабнік, нахабніца’. Ад наха́біць ’нападаць, паклёпнічаць, безпадстаўна абвінавачваць у злачынстве’ (Нас.), да незафіксаванага *ха́біць, параўн. ст.-бел. ахабивъ, зафіксаваную форму з аканнем ад дзеяслова *охабити (Карскі, 1, 136), параўн. ст.-польск. ochabić ’абхапіць’, што ўзыходзіць да гукапераймальнага хав‑ (Бернекер, 381) і можа суадносіцца з габа́ць ’браць, хапаць’ (Фасмер, 4, 215; Махэк₂, 410). Некаторыя значэнні развіліся, магчыма, пад уплывам *xabiti ’псаваць’, гл. ха́баль, хабе́та; да семантыкі параўн. нахваці́цца ’з’явіцца знянацку’ (Ян.), нахапі́цца ’накінуцца’ (Растарг.) і пад.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

оха́льник м., прост. наха́бнік, -ка м., наха́ба, -бы м. и ж.;

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

оха́льница ж., прост. наха́бніца, -цы ж., наха́ба, -бы м. и ж.;

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

natręt

м. нахабнік; назойлівы (дакучлівы) чалавек; нахаба; назола

Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)

штурхе́ль,

Разм.

1. ‑хяля, м. Тое, што і штуршок. — Даволі вёрз, нахаба! — У грудзі даў штурхель. Лужанін.

2. выкл. у знач. вык. Ужываецца паводле знач. дзеясл. штурхаць — штурхнуць і штурхацца. Старая, як купчыха, Старога ў бок штурхель. Барадулін. Пасажыраў сыходзіла нямнога. Гляджу, з апошняга вагона нясмела выйшаў смуглявы чалавек з чамаданам у руцэ, спыніўся і глянуў вакол. Мяне быццам хто штурхель у спіну: «Ён». Пальчэўскі.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

beggar

[ˈbegər]

1.

n.

1) жабра́к -а́ m., жабра́чка f.

2) бядня́к, бедняка́ m.

3) істо́та f., чалаве́к -а m.

insolent beggar — наха́ба -ы m. & f.

poor beggar — бяда́к, бедака́ m., нябо́га, небара́ка -і m. & f.

dull beggar — зану́да -ы m. & f.

little beggars — (пра дзяце́й і зьвяро́ў) мало́цтва, мале́ча n.

2.

v.t.

1) рабі́ць жабрако́м, пуска́ць з то́рбай, руйнава́ць

2) зьбядня́ць

it beggars all description — Гэ́та ця́жка апіса́ць

Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)