натура́льны, -ая, -ае.

1. Уласцівы прыродзе, створаны прыродай; не штучны.

Натуральныя ўмовы.

2. Абумоўлены законамі прыроды.

Натуральная смерць.

3. Які існуе ад прыроды, прыроджаны.

Н. колер валасоў.

Н. імунітэт.

4. Сапраўдны, прыроднага паходжання; проціл. штучны.

Н. шоўк.

5. Які адпавядае рэчаіснасці; сапраўдны.

Натуральная велічыня прадмета.

6. Нармальны, звычайны.

Н. выгляд.

7. Які атрымліваецца, аплачваецца натурай (у 5 знач.).

Натуральная аплата.

○

Натуральная гаспадарка (спец.) — гаспадарка, у якой прадукты працы вырабляюцца для задавальнення патрэб толькі саміх вытворцаў.

Натуральны рад лікаў (спец.) — бесканечная паслядоўнасць 1,2,3,4,5,..., што складаецца з цэлых дадатных лікаў, размешчаных па парадку іх узрастання.

|| наз. натура́льнасць, -і, ж. (да 3—6 знач.).

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

натура́льны

прыметнік, якасны

адз. мн.
м. ж. н. -
Н. натура́льны натура́льная натура́льнае натура́льныя
Р. натура́льнага натура́льнай
натура́льнае		 натура́льнага натура́льных
Д. натура́льнаму натура́льнай натура́льнаму натура́льным
В. натура́льны (неадуш.)
натура́льнага (адуш.)		 натура́льную натура́льнае натура́льныя (неадуш.)
натура́льных (адуш.)
Т. натура́льным натура́льнай
натура́льнаю		 натура́льным натура́льнымі
М. натура́льным натура́льнай натура́льным натура́льных

Крыніцы: krapivabr2012, piskunou2012, prym2009, sbm2012, tsblm1996, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)

натура́льны

прыметнік, адносны

адз. мн.
м. ж. н. -
Н. натура́льны натура́льная натура́льнае натура́льныя
Р. натура́льнага натура́льнай
натура́льнае		 натура́льнага натура́льных
Д. натура́льнаму натура́льнай натура́льнаму натура́льным
В. натура́льны (неадуш.)
натура́льнага (адуш.)		 натура́льную натура́льнае натура́льныя (неадуш.)
натура́льных (адуш.)
Т. натура́льным натура́льнай
натура́льнаю		 натура́льным натура́льнымі
М. натура́льным натура́льнай натура́льным натура́льных

Крыніцы: krapivabr2012, piskunou2012, prym2009, sbm2012, tsblm1996, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)

натура́льны

1. натура́льный; есте́ственный;

у ~ную велічыню́ — в натура́льную величину́;

~нае віно́ — натура́льное вино́;

н. румя́нец — натура́льный румя́нец;

н. шлях развіцця́ — натура́льный путь разви́тия;

2. натура́льный, есте́ственный, непринуждённый;

н. смех — натура́льный (есте́ственный, непринуждённый) смех;

~ная ігра́ акцёра — натура́льная (есте́ственная, непринуждённая) игра́ актёра;

3. (производимый, оплачиваемый натурой) натура́льный;

н. пада́так — натура́льный нало́г

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

натура́льны, ‑ая, ‑ае.

1. Уласцівы прыродзе, створаны прыродай; не штучны. Белавежская пушча — адзінае месца.. [на Беларусі], дзе зубры ў натуральных умовах жывуць. «Маладосць». [Бухгалтар:] — Адзіным натуральным рубяжом, які аддзяляў дрыгавічоў ад драўлян, з яўлялася Прыпяць. В. Вольскі.

2. Абумоўлены законамі прыроды. Натуральны прырост насельніцтва. Натуральная смерць.

3. Які існуе ад прыроды, прыроджаны. Натуральны колер твару. Натуральны імунітэт.

4. Сапраўдны, прыроднага паходжання; проціл. штучны. Натуральны шоўк. Натуральная кава.

5. Які адпавядае рэчаіснасці; сапраўдны. Натуральнае асвятленне. □ Зялёнае ўбранне .. [дрэў] станавілася амаль натуральным, калі месяц хаваўся. Кулакоўскі. Пасярэдзіне двара моўчкі стаіць мармуровая, у натуральную велічыню, копія з фларэнтыйскага Давіда. Караткевіч.

6. Нармальны, звычайны. Пакой зноў набыў свой натуральны выгляд. Мурашка. // Звычайны для каго‑н., просты. Глінскі ўвайшоў у сваю ролю, голас яго пагучнеў, жэсты сталі больш натуральнымі і выразнымі. Кулакоўскі.

7. Які ўтвараецца, атрымліваецца, аплачваецца натурай (у 4 знач.). Натуральны падатак. Натуральная аплата.

•••

Натуральная гаспадарка гл. гаспадарка (у 1 знач.).

Натуральная школа гл. школа.

Натуральны адбор гл. адбор.

Натуральны рад лічбаў гл. рад (у 2 знач.).

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

натура́льны

1. (прыродны) natürlich, natúrgemäß, der Natúr entspréchend;

у натура́льную велічыню́ in Lébensgröße;

натура́льнага ко́леру natúrfarben;

2. (сапраўдны) echt, natúrrein, Natúr-;

натура́льны шоўк réine Séide, Natúrseide f -;

натура́льная ка́ва Bóhnenkaffee m -s;

натура́льны воск Bíenenwachs n -es;

3. (пра смех, жэсты) natürlich, úngezwungen;

4. эк. Naturál-;

натура́льная гаспада́рка Naturálwirtschaft f;

натура́льная апла́та Bezáhlung in Naturáli¦en;

матэм. натура́льны рад лі́чбаў Réihe der natürlichen Záhlen

Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс) 

натура́льны

(польск. naturalny, ад лац. naturalis = прыродны)

1) уласцівы прыродзе, адпаведны рэальнасці (напр. н-ыя ўмовы);

2) абумоўлены законамі прыроды (напр. н. прырост насельніцтва);

3) сапраўдны, не штучны (напр. н. шоўк);

4) непрытворны, шчыры (напр. н. смех);

5) які аплачваецца натурай (таварамі, прадуктамі), а не грашыма (напр. н-ая гаспадарка).

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)

Натура́льны ’прыродны, не штучны, звычайны’ (Некр. і Байк., ТСБМ), ст.-бел. натуралный (натуральный) ’тс’ (1615 г.) < ст.-польск. naturalny (фіксуецца з XVI ст.) < лац. naturalis (Булыка, Лекс. запазыч., 195). Паводле Кюнэ (Poln., 90), сучаснае бел. натуральны з польск. naturalny.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

натура́льны

(лац. naturalis = прыродны)

1) уласцівы прыродзе, адпаведны рэальнасці (напр. н-ыя ўмовы);

2) абумоўлены законамі прыроды (напр. н. прырост насельніцтва);

3) сапраўдны, не штучны (напр. н. шоўк);

4) непрытворны, шчыры (напр. н. смех);

5) які аплачваецца натурай (таварамі, прадуктамі), а не грашыма (напр. н-ая гаспадарка, н. падатак).

Слоўнік іншамоўных слоў. Актуальная лексіка (А. Булыка, 2005, правапіс да 2008 г.)

ілюзо́рна-натура́льны

прыметнік, адносны

адз. мн.
м. ж. н. -
Н. ілюзо́рна-натура́льны ілюзо́рна-натура́льная ілюзо́рна-натура́льнае ілюзо́рна-натура́льныя
Р. ілюзо́рна-натура́льнага ілюзо́рна-натура́льнай
ілюзо́рна-натура́льнае		 ілюзо́рна-натура́льнага ілюзо́рна-натура́льных
Д. ілюзо́рна-натура́льнаму ілюзо́рна-натура́льнай ілюзо́рна-натура́льнаму ілюзо́рна-натура́льным
В. ілюзо́рна-натура́льны (неадуш.)
ілюзо́рна-натура́льнага (адуш.)		 ілюзо́рна-натура́льную ілюзо́рна-натура́льнае ілюзо́рна-натура́льныя (неадуш.)
ілюзо́рна-натура́льных (адуш.)
Т. ілюзо́рна-натура́льным ілюзо́рна-натура́льнай
ілюзо́рна-натура́льнаю		 ілюзо́рна-натура́льным ілюзо́рна-натура́льнымі
М. ілюзо́рна-натура́льным ілюзо́рна-натура́льнай ілюзо́рна-натура́льным ілюзо́рна-натура́льных

Крыніцы: piskunou2012.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)