настоя́щий
1. (происходящий в данное время) суча́сны; (теперешний) цяпе́рашні; (этот) гэ́ты; (данный) да́дзены;
в настоя́щее вре́мя у цяпе́рашні час, у суча́сны мо́мант;
до настоя́щего вре́мени да гэ́тага ча́су;
в настоя́щем году́ у гэ́тым го́дзе, сёлета;
в настоя́щую мину́ту у гэ́ту хвілі́ну;
2. (истинный) сапра́ўдны;
настоя́щий геро́й сапра́ўдны геро́й;
настоя́щий друг сапра́ўдны ся́бар;
настоя́щий успе́х сапра́ўдны по́спех;
настоя́щее вре́мя грам. цяпе́рашні час;
◊
по-настоя́щему па-сапра́ўднаму, як ма́е быць;
настоя́щим удостоверя́ется канц. гэ́тым све́дчыцца;
настоя́щим уведомля́ем канц. гэ́тым паведамля́ем.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
настоящий
Том: 19, старонка: 313.
Гістарычны слоўнік беларускай мовы (1982–2017)
цяпе́рашні тепе́решний, настоя́щий, ны́нешний;
○ ц. час — настоя́щее вре́мя
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
сапра́ўдны
1. (реальный) действи́тельный, по́длинный, настоя́щий;
~ныя падзе́і — действи́тельные собы́тия;
с. факт — действи́тельный (по́длинный) факт;
с. дакуме́нт — действи́тельный (по́длинный, настоя́щий) докуме́нт;
2. (сохраняющий свою силу) действи́тельный;
біле́т с. тры дні — биле́т действи́телен три дня;
3. (представляющий собой лучший образец, идеал кого-, чего-л.) и́стинный, настоя́щий;
с. маста́к — и́стинный (настоя́щий) худо́жник;
4. разг. (об отрицательных качествах) фо́рменный, су́щий;
с. ду́рань — фо́рменный (су́щий) дура́к;
○ ~ныя лі́кі — действи́тельные (веще́ственные) чи́сла;
с. по́ўдзень — астр. и́стинный по́лдень;
◊ ~нае пе́кла — су́щий ад
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
суча́сны
1. совреме́нный;
~ная тэ́хніка — совреме́нная те́хника;
~ная літарату́ра — совреме́нная литерату́ра;
2. (теперешний) настоя́щий;
у с. мо́мант — в настоя́щий моме́нт, в настоя́щее вре́мя;
3. (относящийся к одному времени с кем-, чем-л.) совреме́нный;
~ныя Пу́шкіну падзе́і — совреме́нные Пу́шкину собы́тия
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
фо́рменный
1. фо́рменны;
фо́рменная оде́жда фо́рменнае адзе́нне (фо́рменная адзе́жа);
2. перен. (настоящий), разг. сапра́ўдны;
фо́рменный сканда́л сапра́ўдны сканда́л.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
◎ Настая́шча ’досыць многа’: Грыбоў настаяшча наадбіралі (мядз., Шар. словатв.), ’многа, як належыць’ (брасл., Сл. ПЗБ; шчуч., Сцяшк. Сл.), ’як мае быць’ (Сцяц.), ’даволі’, ’добра’, ’поўнасцю’ (Сл. ПЗБ, Жд. 2), сюды ж настаяшчы, настояшчы ’сапраўдны, праўдзівы’: Сягодня настаяшчая пагода (Некр., Сцяц., Сл. ПЗБ, ТС), ’даволі значны’ (ТС). Запазычана праз рус. настоящий ’сапраўдны’ са ст.-слав. настомыііть ’тс’, параўн. хлібь настоьынтааго дьне, ад настоит и ’павінен быць; быць прысутным’ (гл. стаяць, стаць), сінонім насжштьнъ (ад *sętь ’ёсць’, параўн. сутнасць, прысутнасць і інш.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Несамавіты ’непрыгожы, няважны; нястрыманы’ (Гарэц.), ’несамастойны, непрыгожы; не маючы ўнутранай годнасці’ (Касп., Шат.), ’няякасны’ (Сл. ПЗБ), несамовіты ’неразумны, дурнаваты’ (ТС), nisamavity ’не зусім добры’ (Варл.), укр. несамови́тий ’раз’юшаны, сам не свой; у вышэйшай ступені моцны’, рус. пск. несамови́тый ’непрыгожы, нязграбны’, польск. niesamowity ’які мае зносіны з д’яблам; сам не свой’ (з укр., Варш. сл.). Утворана пры дапамозе адмоўя не ад менш ужывальнага самавіты (гл.); развіццё «адмоўнай» семантыкі звязана з канкрэтызацыяй зыходнага значэння, якое мае агульны (аморфны) характар, параўн. у Насовіча: самовитый ’настоящий, самый лучший’, у сваю чаргу «адмоўная» семантыка магла ўплываць на значэнне зыходнага слова, параўн. самовіты ’разумны’ (ТС).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Amicus certus in re incerta cernitur
Верны сябар пазнаецца ў бядзе.
Верный друг познаётся в беде.
бел. Сябры пазнаюцца ў бядзе. Прыяцелі пазнаюцца ў няшчасці. Той не можа быць другам, хто абыдзе ў бядзе кругам.
рус. Конь узнаётся при горе, а друг при беде. Друг познаётся в несчастье. Коня в рати узнаешь, друга ‒ в беде. Без беды друга не узнаешь.
фр. Au besoin on connaît l’ami (В нужде познают друга).
англ. A friend in need is a friend indeed (Друг в беде ‒ настоящий друг).
нем. Glück macht Freunde, Unglück prüft (Счастье создаёт друзей, несчастье испытывает).
Шасцімоўны слоўнік прыказак, прымавак і крылатых слоў (1993, правапіс да 2008 г.)
орёл в разн. знач. аро́л, род. арла́ м.;
высоко́ в не́бе кру́жит орёл высо́ка ў не́бе кру́жыць аро́л;
э́тот чело́век — настоя́щий орёл гэ́ты чалаве́к — сапра́ўдны аро́л;
орёл и́ли ре́шка? аро́л ці рэ́шка?
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)