насе́сці, -ся́ду, -ся́дзеш, -ся́дзе; насе́ў, -се́ла; нася́дзь; зак.

1. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Сесці куды-н., на што-н. у вялікай колькасці.

У вагон насела многа людзей.

2. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Асядаючы на чым-н., пакрыць сабою.

Насеў пыл.

3. на каго (што). Напаўшы, наваліцца з сілай.

Удвух населі на аднаго.

4. перан., на каго (што). Звярнуцца з настойлівымі просьбамі, патрабаваннямі (разм.).

|| незак. насяда́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

насе́сці

дзеяслоў, непераходны, закончанае трыванне, незваротны, 1-е спражэнне

Будучы час
адз. мн.
1-я ас. нася́ду нася́дзем
2-я ас. нася́дзеш нася́дзеце
3-я ас. нася́дзе нася́дуць
Прошлы час
м. насе́ў насе́лі
ж. насе́ла
н. насе́ла
Загадны лад
2-я ас. нася́дзь нася́дзьце
Дзеепрыслоўе
прош. час насе́ўшы

Крыніцы: dzsl2007, krapivabr2012, piskunou2012, sbm2012, tsblm1996, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)

насе́сці сов.

1. в разн. знач. насе́сть;

у ваго́н насе́ла мно́га наро́ду — в ваго́н насе́ло мно́го наро́ду;

пыл насе́ў на во́пратку — пыль насе́ла на оде́жду;

ён насе́ў на нас са сваі́мі патрабава́ннямі — он насе́л на нас со свои́ми тре́бованиями;

2. навя́знуть;

мя́са насе́ла ў зуба́х — мя́со навя́зло в зуба́х

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

насе́сці, ‑сяду, ‑сядзеш, ‑сядзе; пр. насеў, ‑села; заг. насядзь; зак.

1. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Сесці куды‑н., на што‑н. у вялікай колькасці. У вагон насела многа народу. На плот населі птушкі.

2. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Асядаючы на чым‑н., пакрыць сабою. На мэблю насеў пыл. // Прычапіцца да чаго‑н. На адзежу населі асцюкі.

3. Націснуць сваім цяжарам, наваліцца з сілай. Злуецца прымус на вялікі чыгун, што насеў, цісне яго крывыя ножкі. Баранавых. // Насунуцца, навіснуць. Выехалі [людзі] падвечар. Ледзь толькі мінулі бярэзнічак за мястэчкам, насеў поцемак. Мележ. Неба .. насела на самыя верхавіны дрэў. Быкаў.

4. перан. Разм. Настойліва патрабаваць ад каго‑н. чаго‑н. Клічка была зацверджана большасцю галасоў. — Лена, а як мы будзем цябе зваць? — населі дзяўчаты. — У мяне ўжо ёсць імя. Можаце зваць Алёшкам. Няхай.

5. Накінуцца на непрыяцеля. На гэты раз нам часта даводзілася вылазіць з машыны, бо нямецкі знішчальнік як насеў на нас у пачатку дарогі, дык не даваў спакою аж да самай вёскі. Казлоў. І населі тут на лебедзя Птахі дробныя. Багдановіч.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

насе́сці разм.

1. (у што-н., на што-н.) (in Ménge) sich sétzen; éinsteigen* vi (s);

2. (пра пыл і г. д.) sich (án)sétzen; níederschlagen* vi (s);

3. (папрабаваць) (be)drängen vt;

4. (накінуцца, напасці) sich stürzen (на каго-н. auf A)

Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс) 

насяда́ць гл. насесці.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

насяда́ць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае.

Незак. да насесці.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

навя́знуть сов. насе́сці, начапля́цца; (налипнуть) налі́пнуць.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

насяда́ць несов., в разн. знач. наседа́ть; см. насе́сці

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

наса́джвацца ​1, ‑аецца; незак.

1. Уводзіцца, распаўсюджвадда.

2. Зал. да насаджваць ​1.

наса́джвацца ​2, ‑аецца; незак.

Зал. да насаджваць ​2.

наса́джвацца ​3, ‑аецца.

Незак. да насесці (у 1 знач.).

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)