набакі́р

прыслоўе

станоўч. выш. найвыш.
набакі́р - -

Крыніцы: krapivabr2012, piskunou2012, prym2009, sbm2012, tsblm1996, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)

набакі́р, прысл. (разм.).

На адзін бок, на вуха (аб манеры насіць галаўны ўбор).

Шапка н.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

набакі́р нареч., разг. набекре́нь

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

набакі́р, прысл.

Ссунуўшы, ссунуўшыся на адзін бок, на вуха (аб манеры насіць галаўны ўбор). Напяваючы песню, насунуўшы шапку набакір, вяртаўся Ясь дамоў. С. Александровіч. Сцяпанаў быў у новенькай гімнасцёрцы, галіфэ, у зухавата ссунутай набакір фуражцы. Алешка.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

набакі́р прысл. разм. schief [aufs Ohr] (áufgesetzt);

надзе́ць [насу́нуць] ша́пку набакі́р die Mütze schief [aufs Ohr] áufsetzen

Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс) 

Наба́кі́р ’набак’ (Нас., Байк. і Некр., Др., Гарэц., БРС), набаке́р ’тс’ (Янк. 1), наба́кер і наба́кір (ТС). Разам з укр. наба́ки́р запазычана з польск. na bakier ’тс’ (звычайна пра галаўны ўбор), якое разам з рус. набекре́нь Брукнер (12) выводзіць з каманды плытнікаў, што паходзіць з ням. back kehren ’назад, налева варочаць’; паводле Бяднарчука (JP, 1984, 44, 1–2, 31), плытніцкае вілейск. na baker ’налева; назад’ ад н.-ням. bakbort ’левы борт, ззаду (адносна стырна)’. Варыянты набаге́р (Сцяшк. Сл.) і нама́гір (ТС) можна разглядаць як другасныя, узнікшыя ў выніку азванчэння к у інтэрвакальным становішчы і, магчыма, збліжэння з маг̌е́рка (гл.). Іншы выпадак збліжэння ў спалучэнні на башкір: staŭ nasić czapku na baszkir (Пятк.).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

набекре́нь нареч. набакі́р, набо́к.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

набо́к, прысл.

1. На адзін бок, набакір.

Валасы зачасаны н.

2. у знач. выкл. Прэч з дарогі. «Набок!» — крычаў шафёр.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

askew​2 [əˈskju:] adv. кры́ва, ко́са; набо́к, набакі́р

Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)

◎ Нама́ґір ’набакір, набок’, на мигер ’тс’ (ТС), намагірыць ’адзець набакір’ (там жа). Відаць, набакір, пераробленае пад уплывам магерка ’валяная з воўны шапка’ (гл.), што ад венг. magyar ’венгр’.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)