мурцо́ўка
назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, жаночы род, 2 скланенне
|
адз. |
мн. |
| Н. |
мурцо́ўка |
мурцо́ўкі |
| Р. |
мурцо́ўкі |
мурцо́вак |
| Д. |
мурцо́ўцы |
мурцо́ўкам |
| В. |
мурцо́ўку |
мурцо́ўкі |
| Т. |
мурцо́ўкай
мурцо́ўкаю |
мурцо́ўкамі |
| М. |
мурцо́ўцы |
мурцо́ўках |
Крыніцы:
krapivabr2012,
piskunou2012,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
мурцо́ўка ж., разг. тю́ря, мурцо́вка
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
мурцо́ўка, ‑і, ДМ ‑цоўцы, ж.
Разм. Посная страва з крышанага ў ваду з алеем або ў квас хлеба з цыбуляй. Папаеў мурцоўкі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Мурцоўка ’цура (хлеб з квасам)’ (Касп., Сл. ПЗБ; паўн.-усх., КЭС; в.-дзвін., полац., Нар. сл.), ’страва з пакрышанага хлеба ў вар’ (КЭС, лаг.), ’яечня з мукою’ (Шат.), ’каша з ячных круп’ (іўеў., Сл. ПЗБ), ’страва з цёртага канаплянага семя, вады, хлеба, солі і алею’ (Бяльк.), бяроз. ’рулі’ (Вешт.), мурсоўка ’зацірка з мукі, вады і алею’ (Ян.), мурцы́ ’цура (кавалачкі хлеба, вада, соль)’ (даўг., Сл. ПЗБ). Балтызм. Параўн. літ. mùrti ’размакаць’, mirksóti ’мокнуць’: першапачаткова цуру рубілі з чэрствага, сухога хлеба, які размочвалі ў вадзе. Параўн. таксама рус. разан., новасіб. мочёнка, мо́ченка ’цура’. Аналагічна Вештарт (Бел.-рус. ізал., 17–18).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
мурцы́, ‑оў; адз. няма.
Разм. Тое, што і мурцоўка. Давялося паспытаць мурцоў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
мурцо́вка обл., кул. мурцо́ўка, -кі ж., цура́, -ры́ ж.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
тю́ря кул. цура́, -ры́ ж., мурцо́ўка, -кі ж., пата́пцы, -цаў ед. нет.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
Мурцава́ць ’есці з вялікім апетытам’ (КЭС, лаг.). Балтызм. Параўн. літ. mùrdyti ’запіхваць’, ’таўчы’. Зычны ‑ц‑ пад уплывам мурцоўка (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
*Мачу́начкі, мочу́ночкі ’ежа з сухога хлеба, солі і цыбулі, залітых варам’ (нараўл., Вешт.). Да мачонік (гл.). Аб пераходзе о > у гл. Карскі (1, 117–123). Вештарт (Бел.-рус. ізал., 18) гаворыць аб лексеме гом. мачу́нкі ’рулі’ як аб запазычанні з рус. мовы. Відавочна, калька з балт. крыніцы накшталт мурцоўка ’тс’, якая з’яўляецца роднаснай з літ. mùrti ’мокнуць, рабіцца вязкім’ (там жа).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)