метабалі́чны
прыметнік, адносны
|
адз. |
мн. |
| м. |
ж. |
н. |
- |
| Н. |
метабалі́чны |
метабалі́чная |
метабалі́чнае |
метабалі́чныя |
| Р. |
метабалі́чнага |
метабалі́чнай
метабалі́чнае |
метабалі́чнага |
метабалі́чных |
| Д. |
метабалі́чнаму |
метабалі́чнай |
метабалі́чнаму |
метабалі́чным |
| В. |
метабалі́чны (неадуш.)
метабалі́чнага (адуш.) |
метабалі́чную |
метабалі́чнае |
метабалі́чныя (неадуш.)
метабалі́чных (адуш.) |
| Т. |
метабалі́чным |
метабалі́чнай
метабалі́чнаю |
метабалі́чным |
метабалі́чнымі |
| М. |
метабалі́чным |
метабалі́чнай |
метабалі́чным |
метабалі́чных |
Крыніцы:
krapivabr2012,
piskunou2012,
prym2009,
sbm2012.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
метабалі́чны физиол. метаболи́ческий
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
метаболи́ческий метабалі́чны;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
metabolic [ˌmetəˈbɒlɪk] adj. biol. метабалі́чны
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
ГАМЕАСТА́З (ад гамеа... + грэч. stasis стан, нерухомасць) у фізіялогіі, адноснае дынамічнае пастаянства саставу і ўласцівасцей унутр. асяроддзя і ўстойлівасць асн. фізіял. функцый арганізма чалавека, жывёл і раслін. Уяўленне сфармулявана франц. вучоным К.Бернарам (1878). Тэрмін «гамеастаз» прапанаваў амер. фізіёлаг У.Кенан (1929). Формы гамеастазу: структурны — падтрыманне дынамічнага пастаянства клетачнага саставу, структурнай арганізацыі і ўзаемнага размяшчэння элементаў у органах і арганізме; метабалічны — сукупнасць складаных прыстасавальных рэакцый арганізма, якія накіраваны на ліквідацыю ці макс. абмежаванне дзейнасці фактараў вонкавага і ўнутр. асяроддзя і захаванне ваганняў фізіял. і біяхім. канстантаў у вызначаных межах; генетычны — здольнасць папуляцый натуральным адборам ураўнаважваць свой генет. склад, парушаны ў выніку штучнага адбору ці змены ўмоў асяроддзя; антагенетычны (гамеастаз развіцця) — прыстасавальныя ўласцівасці арганізма дынамічна мяняць рэакцыю генатыпа на паўторныя змены ўмоў вонкавага і ўнутр. асяроддзя. Гамеастаз рэгулюецца нейрагумаральнымі, гарманальнымі, бар’ернымі, выдзяляльнымі, асматычнымі і інш. сістэмнымі рэгулятарнымі механізмамі. Паняцце гамеастаз ужываецца ў біяцэналогіі, генетыцы, кібернетыцы і інш.
Літ.:
Анохин П.К. Очерки по физиологии функциональных систем. М., 1975;
Гомеостаз. 2 изд. М., 1981;
Саркисов Д.С. Очерки по структурным основам гомеостаза. М., 1977;
Структурные основы адаптации и компенсации нарушенных функций. М., 1987.
А.С.Леанцюк.
т. 5, с. 14
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)