Машэ́ка

назоўнік, уласны, адушаўлёны, асабовы, мужчынскі род, 2 скланенне

адз.
Н. Машэ́ка
Р. Машэ́кі
Д. Машэ́ку
В. Машэ́ку
Т. Машэ́кам
М. Машэ́ку

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)

Машэка 7/113

Беларуская Савецкая Энцыклапедыя (1969—76, паказальнікі; правапіс да 2008 г., часткова)

Машэка

т. 10, с. 240

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

адды́ха, ‑і, ж.

Тое, што і аддуха. Машэка плыў, марнеў з нягоды, Аддыху рэдка меў калі. Купала.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

◎ Мышэка (дзіц.) ’мыш і іншы невялікі касматы звярок’ (Нас.). Да мыш (гл.). Параўн. таксама машэка, мысека©.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

◎ Мысе́ка 1 (дзіцячае) ’мошка’ (Нас.). Балтызм. Параўн. літ. muselė, musytė ’мушка’, masalas ’мошка’.

◎ Мысека 2 (дзіцячае) ’калматы мядзведзь’ (Нас.). Відаць, балтызм. Параўн. літ. meška ’мядзведзь’. Гл. таксама мышэка, машэка.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

зна́йда, ‑ы, ДМ ‑дзе, ж.

1. Сабака, які прывучаны адшукваць дзічыну або чалавека па следзе.

2. перан. Разм. Сышчык, шпіён. Машэка рады знайдзе гэтай І не марнуе дарма час. Купала.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

дзе́рава, ‑а, н.

Разм. Тое, што і дрэва. Той насып, дзе ляжаў Машэка, У мох і дзерава аброс. Купала. Людзям заўсёды патрэбна было дзерава — на хаты, на дошкі, а смалістая лучына — на распал. Навуменка.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

до́ўбня, ‑і і даўбня́, ‑і, ж.

1. Вялікая палка з патаўшчэннем на канцы (для ўбівання чаго‑н., забою жывёлы і пад.). Машэка доўбняй замахнуцца яшчэ на некага спяшыць... Купала. Яшчэ парася ў чэраве, а доўбня ўжо гатова. З нар.

2. перан. Пагард. Пра няцямкага, дурнога чалавека.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

свяці́льня, ‑і, ж.

1. Асвятляльная прылада ў выглядзе невялікай бляшанай лямпы, лампады, у якую наліваецца масла, тлушч і пад. Замест электрычнасць Сіта, іхняя [Івана і Аляксея] перакладчыца, прынесла медную свяцільню. Б. Стральцоў. // Высокая падстаўка для асвятляльных прылад, свечак. — Толькі ў мяне Машэка жыве, — заўважыў Купала, — у звычайнай бярлозе ў лясным гушчары, а ў вас там — цэлы падземны палац, з дыванамі ды свяцільнямі. Рамановіч. / у паэт. ужыв. Не, сэрца не каменьчык, Абросшы мохам, цвіллю, Яно — нібы агеньчык, Яно — мая свяцільня. Матэвушаў.

2. Вялікая асвятляльная прылада, а таксама арматура да яе.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)