Маткі́, ма́ткі, моткі́ ’жаночыя каноплі, у якіх ёсць насенне’ (Янк. 1, Уладз., ТС, Ян.; лід., Сцяшк. Сл.). Рус. кур. матка ’жаночыя каноплі’. Да ма́тка 1. Гл. таксама мацяркі́ ’тс’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
ВЫПАДЗЕ́ННЕ МА́ТКІ,
частковы або поўны выхад маткі за палавую шчыліну; заключная ўскладненая стадыя апушчэння сценак похвы і маткі. Бывае пры парушэнні цэласці ці тонусу мышцаў тазавага дна, расслабленні апарата, які звязвае матку і мышцы пярэдняй брушной сценкі, пры павышаным унутрыбрушным ціску. Гэтаму садзейнічаюць частыя роды дзяцей з вял. вагой, цяжкая фіз. праца, гарманальныя і дыстрафічныя парушэнні тканак. Найчасцей хварэюць пажылыя (старэй за 60 гадоў) жанчыны.
Пры няпоўным выпадзенні маткі матка з шыйкай часткова выходзіць за межы палавой шчыліны, пры поўным усё цела маткі знаходзіцца за межамі палавой шчыліны. Спалучаецца з апушчэннем мачавога пузыра і пярэдняй сценкі прамой кішкі. Выпадзенне маткі праяўляецца адчуваннем пабочнага цела ў палавой шчыліне, ацёкам, іншы раз трафічнымі язвамі шыйкі, сценак похвы і маткі, болямі і цяжарам унізе жывата, расстройствамі мочаспускання і рэфекацыі (цяжкасць ці немагчымасць мочаспускання, нетрыманне мачы і газаў). Лячэнне хірургічнае.
І.У.Дуда.
т. 4, с. 317
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
Эрозія шыйкі маткі 8/380; 11/471
Беларуская Савецкая Энцыклапедыя (1969—76, паказальнікі; правапіс да 2008 г., часткова)
ма́тка
‘унутраны палавы орган жанчын і самак жывёл’
назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, жаночы род, 2 скланенне
|
адз. |
мн. |
| Н. |
ма́тка |
ма́ткі |
| Р. |
ма́ткі |
ма́так |
| Д. |
ма́тцы |
ма́ткам |
| В. |
ма́тку |
ма́ткі |
| Т. |
ма́ткай
ма́ткаю |
ма́ткамі |
| М. |
ма́тцы |
ма́тках |
Крыніцы:
krapivabr2012,
nazounik2008,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
мато́к
назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, мужчынскі род, 1 скланенне
|
адз. |
мн. |
| Н. |
мато́к |
маткі́ |
| Р. |
матка́ |
матко́ў |
| Д. |
матку́ |
матка́м |
| В. |
мато́к |
маткі́ |
| Т. |
матко́м |
матка́мі |
| М. |
матку́ |
матка́х |
Крыніцы:
krapivabr2012,
nazounik2008,
piskunou2012,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
ма́тка
‘маці; самка жывёл і насякомых’
назоўнік, агульны, адушаўлёны, асабовы, жаночы род, 2 скланенне
|
адз. |
мн. |
| Н. |
ма́тка |
ма́ткі |
| Р. |
ма́ткі |
ма́так |
| Д. |
ма́тцы |
ма́ткам |
| В. |
ма́тку |
ма́так |
| Т. |
ма́ткай
ма́ткаю |
ма́ткамі |
| М. |
ма́тцы |
ма́тках |
Крыніцы:
krapivabr2012,
nazounik2008,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
паўкро́ўны, -ая, -ае.
Пра жывёл: які атрымліваецца ад скрыжавання чыстакроўнага вытворніка і маткі простай пароды або ад скрыжавання чыстакроўнай маткі і вытворніка простай пароды.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
матко́вы, -ая, -ае.
Зматаны ў маткі, у матках.
Матковая пража.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
hysterectomy [ˌhɪstəˈrektəmi] n. med. гістэрэктамі́я, выдале́нне ма́ткі
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
ке́сараў, -ава.
У выразе: кесарава сячэнне (спец.) — аперацыя рассячэння брушной сценкі і маткі ў цяжарнай жанчыны для нараджэння дзіцяці (робіцца пры немагчымасці нармальных родаў).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)