ло́тр
назоўнік, агульны, адушаўлёны, асабовы, мужчынскі род, 1 скланенне
|
адз. |
мн. |
| Н. |
ло́тр |
ло́тры |
| Р. |
ло́тра |
ло́траў |
| Д. |
ло́тру |
ло́трам |
| В. |
ло́тра |
ло́траў |
| Т. |
ло́трам |
ло́трамі |
| М. |
ло́тру |
ло́трах |
Крыніцы:
piskunou2012.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
лотр
(польск. łotr < чэш. lotr, ад с.-в.-ням. loter)
лайдак, гультай; п’яніца.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
Лотр ’лайдак, гультай’, ’круцель, п’яніца, ашуканец, марнатравец’ (Нас., Яруш., ТСБМ; гом., Мат. Гом.), лотра, лу͡отра ’гуляка, гультай, лодар, п’яніца’ (Гарэц., Мал., Бяльк., ТСБМ). Ст.-бел. лотръ ’злачынец, бандыт, разбойнік’, ’махляр, ашуканец’, якое Карскі (Труды, 312) і Кюнэ (74) выводзяць з польск. łotr ’тс’; Булыка (Запазыч., 191) — са ст.-польск. łotr (апошняе з чэш. lotr < с.-в.-ням. loter або з lotterbube ’нягоднік, мярзотнік’); Жураўскі (Бел. мова, 61), Чартко (Пыт. мовазн., 122) крыніцай для ст.-бел. лотръ лічаць с.-в.-ням. loter. Паняцце амаральнасці, распусты, заключанае ў гэтай лексеме, дало падставу Булахаву (Бел. мова, 54–55) звязаць яе з біблейскім імем Лотр. Аб гэтым гл. і ў Панюціч (Лексіка нар. гав., 103). Больш падрабязна гл. Слаўскі, 5, 221–222.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Латрава́ць ’лайдакаваць, гультайнічаць’ (Нас.). Да лотр (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Лотар ’гультай’ (паст., Сл. ПЗБ). Да лотр (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Лойтра ’гультай’ (Ян.). Да лотр (гл.); ‑й‑ выражае экспрэсіўнасць, магчыма, не без уплыву ло́йтры (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
łotr
м. падлюга, нягоднік; лотр;
kawał ~a — закончаны нягоднік
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Лотаўка ’балбатуха, лапатуха’ (Касп.). Утворана ад ⁺лот, якое з’яўляецца ўсечаным варыянтам лексемы лотр (гл.). Іншы варыянт — латроўка ’гультайка’ (Нас.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Ляўтра́ ’гультай’ (глыб., Сл. ПЗБ) — адзін з варыянтаў лексем лотр, лойтра (гл.), відавочна, кантамініраваны літуанізм, параўн. lãtras ’бадзяга’, laũšis ’тоўсты, непрыгожа апрануты чалавек’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)