ло́тр

назоўнік, агульны, адушаўлёны, асабовы, мужчынскі род, 1 скланенне

адз. мн.
Н. ло́тр ло́тры
Р. ло́тра ло́траў
Д. ло́тру ло́трам
В. ло́тра ло́траў
Т. ло́трам ло́трамі
М. ло́тру ло́трах

Крыніцы: piskunou2012.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)

лотр

(польск. łotr < чэш. lotr, ад с.-в.-ням. loter)

лайдак, гультай; п’яніца.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)

Лотр ’лайдак, гультай’, ’круцель, п’яніца, ашуканец, марнатравец’ (Нас., Яруш., ТСБМ; гом., Мат. Гом.), лотра, лу͡отра ’гуляка, гультай, лодар, п’яніца’ (Гарэц., Мал., Бяльк., ТСБМ). Ст.-бел. лотръ ’злачынец, бандыт, разбойнік’, ’махляр, ашуканец’, якое Карскі (Труды, 312) і Кюнэ (74) выводзяць з польск. łotr ’тс’; Булыка (Запазыч., 191) — са ст.-польск. łotr (апошняе з чэш. lotr < с.-в.-ням. loter або з lotterbube ’нягоднік, мярзотнік’); Жураўскі (Бел. мова, 61), Чартко (Пыт. мовазн., 122) крыніцай для ст.-бел. лотръ лічаць с.-в.-ням. loter. Паняцце амаральнасці, распусты, заключанае ў гэтай лексеме, дало падставу Булахаву (Бел. мова, 54–55) звязаць яе з біблейскім імем Лотр. Аб гэтым гл. і ў Панюціч (Лексіка нар. гав., 103). Больш падрабязна гл. Слаўскі, 5, 221–222.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Латрава́ць ’лайдакаваць, гультайнічаць’ (Нас.). Да лотр (гл.).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Лотар ’гультай’ (паст., Сл. ПЗБ). Да лотр (гл.).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Лойтра ’гультай’ (Ян.). Да лотр (гл.); ‑й‑ выражае экспрэсіўнасць, магчыма, не без уплыву ло́йтры (гл.).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

łotr

м. падлюга, нягоднік; лотр;

kawał ~a — закончаны нягоднік

Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)

Плятры́га (зневаж.) ’нядбайнік’ (дзятл., Сцяшк. Сл.). У выніку кантамінацыі лотр, латруга (гл.) і пляту́н < плятаць (гл.).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Лотаўка ’балбатуха, лапатуха’ (Касп.). Утворана ад ⁺лот, якое з’яўляецца ўсечаным варыянтам лексемы лотр (гл.). Іншы варыянт — латроўка ’гультайка’ (Нас.).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Ляўтра́ ’гультай’ (глыб., Сл. ПЗБ) — адзін з варыянтаў лексем лотр, лойтра (гл.), відавочна, кантамініраваны літуанізм, параўн. lãtras ’бадзяга’, laũšis ’тоўсты, непрыгожа апрануты чалавек’.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)