ласката́ць
дзеяслоў, пераходны, незакончанае трыванне, незваротны, 1-е спражэнне
| Цяперашні час |
|---|
|
адз. |
мн. |
| 1-я ас. |
ласкачу́ |
ласко́чам |
| 2-я ас. |
ласко́чаш |
ласко́чаце |
| 3-я ас. |
ласко́ча |
ласко́чуць |
| Прошлы час |
|---|
| м. |
ласката́ў |
ласката́лі |
| ж. |
ласката́ла |
| н. |
ласката́ла |
| Загадны лад |
|---|
| 2-я ас. |
ласкачы́ |
ласкачы́це |
| Дзеепрыслоўе |
|---|
| цяп. час |
ласко́чучы |
Крыніцы:
dzsl2007,
krapivabr2012,
piskunou2012,
sbm2012,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
ласката́ць несов., обл. щекота́ть
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
ласката́ць, ‑качу, ‑кочаш, ‑коча; заг. ласкачы; незак., каго-што і без дап.
Абл. Казытаць. Сухая калматая травінка прыемна ласкатала худую загарэлую шчаку. Стаховіч. Вецер прабіраўся пад расхлістаную кашулю, надзімаў яе, прыемна ласкатаў цела. Гамолка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Ласката́ць 1, лоскота́ць ’казытаць’ (Гарэц., Нас., Касп., ТСБМ, ТС; раг., КЭС), ласкатаць ’казытаць іншых’ (Нас.). Укр. ласкота́ти, лоскота́ти, рус. зах.-бран. смал., маск., ёнаўск. (ЛітССР), кур., варонеж. ласко́та́ть, ласката́ть, польск. łaskotać, ст.-польск. łasktać, н.-луж. łaskotać, łaskosiś, в.-луж. łoskotać, łaskotać, славац. laskotať. Паўн.-слав. laskotati ’казытаць’, якое з’яўляецца інтэнсівам да laskati (Бернекер, 1, 692; Фасмер, 2, 521; Слаўскі, 5, 27–28). Гл. ла́ска.
Ласката́ць 2 ’балбатаць, гаварыць хутка, незразумела’ (Жд. 1, Юрч., Нас., Касп.; чэрв., Жд. 2). Да лоскат (гл.). Сюды ж ласкату́н ’балбатун’, ласкатня́, ласката́нне ’балбатня’ (Нас., Юрч. Вытв.).
Ласката́ць 3, лоскота́ць ’барабаніць, ляскатаць’ (ТС) — пад уплывам экспрэсіўнасці мена лʼ‑ у л‑. Да лёскат (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Ласхата́ць ’балбатаць’ (горац., КЭС). Да ласкатаць 2.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Пу́шкаць ’ласкатаць’ (ПСл.). Магчыма, гукапераймальнае запухаць, пу́хкаць ’дуць’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Ляхотна ’смешна’ (лід., Сцяшк. Сл.). Паланізм. Параўн. польск. łachotać ’ласкатаць’, у Міцкевіча — łachotliwość, усх.-польск. łachtać ’тс’, якія маюць устаўны экспрэсіўны гук ‑ch‑ замест ‑sk‑: польск. łechtać — ст.-польск. łesktać ’тс’, pluchotać — płuskotać ’плёскаць, плюхаць’ (Слаўскі, 4, 408). Пачатковае ля‑ замест ла‑ абумоўлена экспрэсіўнасцю. Да ласката́ць (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
łaskotać
незак. казытаць, ласкатаць;
łaskotać kogo w szyję — казытаць каму шыю
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
◎ Ласката́ннік ’балбатун’ (Юрч. Вытв.). Утворана з ласкатанне ’балбатня’. Аб суф. ‑ннік гл. Сцяцко, Словаўтв., 241; Сцяцко, Афікс. наз., 56–57. Да ласкатаць 2 (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Селяхта́ць (селехта́ті) ‘казытаць’ (лун., Шатал.), селехта́ці ‘тс’ (Сл. Брэс.). Няясна, магчыма, гукапераймальнае, параўн.’ польск. łechtac ‘тс’, якое Брукнер (309) збліжае з łoskotać ‘тс’, гл. ласкатаць. Параўн. ляхотка.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)