крэ́пкі
прыметнік, якасны
|
адз. |
мн. |
| м. |
ж. |
н. |
- |
| Н. |
крэ́пкі |
крэ́пкая |
крэ́пкае |
крэ́пкія |
| Р. |
крэ́пкага |
крэ́пкай
крэ́пкае |
крэ́пкага |
крэ́пкіх |
| Д. |
крэ́пкаму |
крэ́пкай |
крэ́пкаму |
крэ́пкім |
| В. |
крэ́пкі (неадуш.)
крэ́пкага (адуш.) |
крэ́пкую |
крэ́пкае |
крэ́пкія (неадуш.)
крэ́пкіх (адуш.) |
| Т. |
крэ́пкім |
крэ́пкай
крэ́пкаю |
крэ́пкім |
крэ́пкімі |
| М. |
крэ́пкім |
крэ́пкай |
крэ́пкім |
крэ́пкіх |
Крыніцы:
piskunou2012,
prym2009,
sbm2012,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
крэ́пкі, ‑ая, ‑ае.
1. Дужы, моцны. Крэпкі арганізм. □ Дзве пары крэпкіх рук нясуць Панаса ляснымі нетрамі. Колас.
2. Цвёрды, крамяны. Сядзіць грыб на схіле, паміж хвойкай і бярэзінай, крэпкі, непаточаны. Лужанін.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Крэ́пкі ’дужы, моцны; цвёрды, крамяны’ (ТСБМ, Бяльк., Яруш., ТС, Ян., Шатал.). Укр. кріпкий, рус. крепкий, ст.-рус. крѣпкыи, ст.-слав. крѣпъкъ, балг. крепък, макед. крепок, серб.-харв. кре̏пки, кре̏пак, славен. krépec ’тс’, польск. krzepki, ст.-чэш. křěpky, славац. krepký ’тс’. Прасл. krěpъкъ ’моцны, сільны’ — прыметнік на ‑къ ад krěpъ. Зберагліся формы без ‑къ: ст.-слав. крѣпъ, славац. krepý, серб.-харв. krijep. Надзейных балтыйскіх і іншых індаеўрапейскіх паралелей няма. Традыцыйнае супастаўленне са ст.-ісл. hráefa ’вытрымаць’ (Бернекер, 614; Покарны, 620). На жаль, у гэтай лексемы няма адпаведнікаў. Зупітца (KZ, 27, 389) параўноўвае ст.-ісл. kraptr, ст.-в.-ням. kraft ’сіла, моц’. У гэтым выпадку не можа быць гаворкі аб генетычнай суаднесенасці. Магчыма, вынік лексічных пранікненняў, але абгрунтаваць германскую, славянскую або іншамоўную трэцюю крыніцу пакуль што не ўдаецца.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
старычы́на, ‑ы, м.
Разм. Стары чалавек. Гэта быў каржакаваты, крэпкі і ўвішны яшчэ старычына з доўгім чырвоным носам і вострымі, пранізлівымі вачамі. Колас.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Крэ́пка ’вельмі’ (ДАБМ, ТС, Шатал.). Гл. крэпкі.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Крапчэ́ць ’здаравець’ (Мат. Гом., Др.-Падб.). Гл. крэпкі.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Крэ́пнуць ’дранцвець, нямець ад холаду’ (ТСБМ, Янк. Мат.). Да крэпкі (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Крапа́к ’чалавек моцнага целаскладу’ (ТСБМ), ’моцнае яйцо’ (Мат. Гом.). Да крэпкі (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Крэ́па ’шырокі шарсцяны жаночы пояс’ (ТС). Да крапіць, крэпкі (гл.). Параўн. таксама крэпацца ’віцца’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Крапцава́цца ’высільвацца, напружвацца’ (Сцяшк. Сл.). Да крэпкі (гл.). Непасрэдна да верагоднага *крапец. Параўн. малец (гл. Сцяцко, Афікс. наз., 100).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)